- Informatie
- AI Chat
Cursustekst beslissingstabellen
Beleidsmanagement (1373)
Universiteit Hasselt
Aanbevolen voor jou
Reacties
Preview tekst
Beleidsinformatica (3512)
Werkzittingen 7-8: Decision modeling &
Notation
1ste bachelor Handelsingenieur/Handelsingenieur in de beleidsinformatica - academiejaar 2016- 2017
Cursustekst beslissingstabellen
Een mogelijke manier om beslissingen en de bijhorende acties in kaart te brengen is met behulp van beslissingtabellen.
Voorbeeld loonsysteem (payroll system): Veronderstel dat in bedrijf ABC twee soorten werknemers tewerkgesteld zijn. Werknemers die werken op basis van een vast salaris (salaried) ontvangen maandelijks een basissalaris (base salary), onafhankelijk van het aantal gewerkte uren. Voor werknemers die betaald worden op basis van een uurloon (hourly paid) wordt gewerkt met een 40-uren werkweek. Het loon (hourly wage) wordt berekend aan de hand van het aantal werkelijk gepresteerde werkuren. Indien deze werknemers meer dan 40 uren werken, ontvangt men extra loon voor de gewerkte overuren (overtime wage). Indien er minder dan 40 uren gewerkt wordt, wordt een afwezigheidsrapport (absence report) gemaakt.
De voorwaarden uit bovenstaande omschrijving zijn het type werknemer (salaried en hourly paid) en het aantal werkelijk gepresteerde werkuren (minder dan 40 uren, meer dan 40 uren en exact 40 uren). De acties die genomen moeten worden zijn het betalen van een basissalaris, een uurloon en een eventuele vergoeding voor overuren. In sommige gevallen is het ook nodig een afwezigheidsrapport op te stellen.
De combinaties van bovenstaande voorwaarden en acties kunnen als volgt worden voorgesteld in een beslissingstabel:
Een beslissingstabel opstellen kan aan de hand van volgende werkwijze.
Het opstellen van de condities en acties in een
beslissingstabel
a. Bestudeer het beslissingsproces in het informatiesysteem.
b. Maak een lijst met de te testen voorwaarden en geef bij elke conditie (C) de mogelijke waarden die deze conditie in het beslissingsproces kan aannemen (toestanden). De condities kunnen van volgende types zijn:
Boolean met mogelijke waarden ja of nee vb. C1: Reeds klant: ja, nee C2: In bestelling: ja, nee Opsomming van mogelijke waarden vb. C3: Burgerlijke staat: gehuwd, ongehuwd, gescheiden, weduwe(naar) C4: Afdeling: inkoop, verkoop, administratie, informatica, personeelszaken Intervallen met beneden- en bovengrenzen (vermijd overlappingen!) vb. C5: Leeftijd: x<=12, 12<x<=30, 30<x<=65, x> C6: Percentage: P<50, 50<=P<70, P>=
c. Maak een lijst met alle mogelijke acties (A). vb. A1: Geef premie A2: Recht op studietoelage A3: Maak nieuwe klantenkaart
Opmerking: de volgorde van b en c mag omgekeerd, dus eerst een lijst maken met acties en daarna een lijst maken met de te testen voorwaarden.
d. Combineer de waarden in de condities en de te ondernemen acties om te komen tot de beslissingsregels (R) of testen. Deze beslissingsregels vormen de logica achter de programma’s die gebruikt worden in de bedrijfsprocessen. vb. R1: IF ‘Reeds klant’ = ‘nee’ THEN ‘Maak nieuwe klantenkaart’ R2: IF ‘Burgerl. staat’ = ‘gehuwd’ AND ‘30<Leeftijd<=65’ THEN ‘Geef premie’
1 Condities met boolean waarden
We starten met een voorbeeld waarin alle condities met boolean waarden worden voorgesteld.
Voorbeeld financiële instelling: Veronderstel dat een Belgische financiële instelling overweegt om volgende regel toe te passen: Een klant die 3000 euro of meer spaart per jaar en die daarenboven ofwel steeds een positief saldo heeft gehad, ofwel reeds meer dan 20 jaar klant is, krijgt een premie. De andere klanten krijgen geen premie.
Bij het invullen van de acties kan men op regels stoten waarvoor men geen passende actie kan aanduiden, omdat de combinatie van bepaalde waarden van condities niet voorkwam in de specificatie van de gebruikers. De beslissingstabel is met andere woorden onvolledig omdat men niet weet welke actie in het betreffende geval dient ondernomen te worden. Dit maakt een beslissingstabel zeer nuttig bij het opsporen van vergeten combinaties. Indien een onvolledigheid wordt vastgesteld, wordt het probleem gemeld en wordt de tekst teruggestuurd naar de gebruiker of de verantwoordelijke ter aanvulling of correctie.
3 Tegenstrijdigheden en onduidelijkheden
In een uitgebreide tekst is het mogelijk dat er tegenstrijdigheden of onduidelijkheden voorkomen. Zo kan bijvoorbeeld in de tekst eerst vermeld staan dat een bepaalde groep geen korting krijgt en verder in de tekst krijgt deze groep wel een korting. Dit resulteert in tegenstrijdige acties waardoor er geen eenduidige actie is. De tekst is in dit geval onduidelijk en moet aangepast worden door de gebruiker of de verantwoordelijke.
4 De tabel vereenvoudigen tot een gereduceerde tabel
De expanded tabel bevat alle combinaties van de waarden van de condities. Deze uitgebreide tabel kan vereenvoudigd worden indien er onmogelijkheden en/of indifferenties voorkomen, waardoor bepaalde beslissingsregels wegvallen of samengenomen worden. Dit heeft als voordeel dat men minder testen moet inbouwen in de programmalogica. De programma’s worden eenvoudiger en performanter.
4 Onmogelijkheden
Wanneer we alle combinaties weergeven, kan er een combinatie ontstaan die in realiteit onmogelijk kan voorkomen. Bijvoorbeeld een klant met geboortedatum na 2010 die al meer dan 20 jaar klant is. Deze beslissingsregel moet niet geprogrammeerd worden en mag geschrapt worden uit de tabel.
4 Indifferenties
Wanneer in de geëxpandeerde tabel voor een bepaalde conditie alle waarden van deze conditie dezelfde acties geven, zijn de te ondernemen acties onafhankelijk (indifferent) van de betreffende conditie. Er moet bijgevolg niet meer getest worden op deze conditie en de kolommen kunnen samengetrokken worden tot 1 kolom.
Vb. indien een klant minder dan 3000 euro per jaar spaart, krijgt hij geen premie. De andere condities (saldo en aantal jaren klant) moeten in dit geval niet meer getest worden in het programma.
Regels voor het opsporen van indifferenties
- Vind beslissingsregels waarvoor de actie dezelfde is en de waarden van de condities slechts verschillen in één kolom. Zulke regels noemt men indifferent ten opzichte van die éne conditie omdat de waarde van die conditie geen invloed heeft op de te nemen actie.
- Vervang deze kolommen door slechts één kolom waarbij een streepje ("-") wordt ingevuld voor de waarden van de conditie die niet meer getest moet worden. Voor de overige condities worden de waarden ingevuld.
Vereenvoudigde (reduced) tabel
Per jaar 3000 euro of meer Saldo steeds positief Meer dan 20 jaar klant
J
J
-
J
N
J
J
N
N
N
-
-
Geef premie Geef geen premie
* *
*
*
5 Alternatieve voorstelling van een beslissingstabel
Groepeer de waarden van de condities en geef de beslissingsregels (kolommen) een volgnummer. Voordelen: De beslissingstabel wordt meestal overzichtelijker en leesbaarder. Indifferenties zijn soms (afhankelijk van de volgorde van de condities) gemakkelijker op te sporen.
Geëxpandeerde (expanded) tabel
Per jaar 3000 euro of meer ja nee Saldo steeds positief ja nee ja nee Meer dan 20 jaar klant j n j n j n j n 1 2 3 4 5 6 7 8 Geef premie
Geef geen premie
* *
*
*
*
*
*
*
Regel 5-8 kunnen samengetrokken tot 1 regel, indifferentie t.o saldo en aantal jaren klant Regel 1 en 2 kunnen samengenomen, indifferentie tov aantal jaren klant
Geëxpandeerde (expanded) tabel
C1: afdeling P A P A P A P A P A P A C2: postcode (zone) IB IB BB BB IB IB BB BB IB IB BB BB C3: looncategorie A A A A B B B B C C C C A1: 1 dag thuis werken X X X A2: extra dagvergoeding X X X X X X X X X A3: 1% loonsverhoging X X X X A3: 2% loonsverhoging X X X X X X X X
Alternatieve voorstelling van de geëxpandeerde tabel
afdeling productie administratie postcode (zone) in Brussel buiten Brussel in Brussel buiten Brussel looncategorie A B C A B C A B C A B C 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 dag thuis werken X X X extra dagvergoeding X X X X X X X X X 1% loonsverhoging X X X X 2% loonsverhoging X X X X X X X X
7 Condities met intervallen
Voorbeeld loonsysteem: We herhalen hier het voorbeld uit paragraaf 1 van deel 4. Veronderstel dat in bedrijf ABC twee soorten werknemers tewerkgesteld zijn. Werknemers die werken op basis van een vast salaris (salaried), ontvangen maandelijks een basissalaris (base salary), onafhankelijk van het aantal gewerkte uren. Voor werknemers die betaald worden op basis van een uurloon (hourly paid), wordt gewerkt met een 40-uren werkweek. Het loon (hourly wage) wordt berekend aan de hand van het aantal werkelijk gepresteerde werkuren. Indien deze werknemers meer dan 40 uren werken, ontvangt men extra loon voor de gewerkte overuren (overtime wage). Indien er minder dan 40 uren gewerkt wordt, wordt een afwezigheidsrapport (absence report) gemaakt.
Condities: Type werknemer: Salaris – Uurloon Aantal gewerkte uren: < 40, = 40, > 40 (vermijd overlappingen!)
Geëxpandeerde (expanded) tabel Type werknemer S U S U S U Aantal gewerkte uren < 40 < 40 = 40 = 40 > 40 > 40 1 2 3 4 5 6 Betaal basissalaris X X X Bereken uurloon X X X Bereken loon van overuren X Maak afwezigheidsrapport X
Alternatieve voorstelling van de geëxpandeerde tabel
Type werknemer Salaris Uurloon Aantal gewerkte uren < 40 = 40 > 40 < 40 = 40 > 40 1 2 3 4 5 6 Betaal basissalaris X X X Bereken uurloon X X X Bereken loon van overuren X Maak afwezigheidsrapport X
Controleer de geëxpandeerde tabel op eventuele onvolledigheden, tegenstrijdigheden en onduidelijkheden. Bij problemen wordt de tekst teruggestuurd naar de gebruiker om aan te laten passen.
Zoek vervolgens naar eventuele onmogelijkheden en indifferenties. Dit resulteert eventueel in een vereenvoudigde (reduced) of samengetrokken tabel.
Vereenvoudigde (reduced) tabel
Type werknemer Salaris Uurloon Aantal gewerkte uren - < 40 = 40 > 40 1-3 4 5 Betaal basissalaris X Bereken uurloon X X X Bereken loon van overuren X Maak afwezigheidsrapport X
Oefening “Verlofdagen”
Het aantal verlofdagen waarop een werknemer recht heeft, hangt af van zijn leeftijd en het aantal jaren dat hij in dienst is. Elke werknemer heeft recht op minstens 22 verlofdagen. Werknemers die jonger zijn dan 18 jaar krijgen geen extra verlofdagen. Werknemers die minstens 60 jaar oud zijn of minstens 30 jaar in dienst zijn, hebben recht op 14 extra verlofdagen. Indien een werknemer minstens 15 jaar, maar minder dan 30 jaar in dienst is, krijgt hij 7 extra vakantiedagen. Werknemers met minstens 30 jaren dienst en een leeftijd vanaf 45 jaar, hebben recht op 12 extra verlofdagen.
Gevraagd: Maak een lijst met de acties. Maak een lijst met de condities en hun mogelijke toestanden. Ontwerp de geëxpandeerde beslissingstabel. Controleer op eventuele onvolledigheden, onduidelijkheden en tegenstrijdigheden. Zoek naar eventuele onmogelijkheden en indifferenties.
Oefening “Sollicitatietesten”
Tijdens een sollicitatieronde bij een internationale firma, krijgen alle sollicitanten twee testen, namelijk een psychologietest en een talentest. Als testresultaten bekomt men de behaalde score (op 20) op elke test en de tijd (in minuten) die de sollicitant nodig had om beide testen samen af te leggen. Zowel scores als tijd worden uitgedrukt in gehele getallen.
Op basis van de op de testen behaalde resultaten, gaat de firma selecteren welke sollicitanten naar een volgende sollicitatieronde mogen doorgaan, wie wordt geweigerd en wie wordt uitgenodigd voor een bijkomend gesprek.
De sollicitanten welke hebben afgegeven na meer dan 40 minuten worden geweigerd. Een sollicitant die op beide testen 9 of minder haalde, wordt ook geweigerd. Had men enkel op psychologie minstens 10 en op talen 9 of minder, wordt men uitgenodigd voor een bijkomend gesprek. Diegene die hebben afgegeven binnen de 15 min (incl) en 9 of minder haalden op slechts 1 van de 2 testen, worden uitgenodigd voor een bijkomend gesprek. Haalde men binnen de tijd van 15 minuten minstens 10 op beide testen, gaat men automatisch door naar de volgende ronde. Had men tussen de 16 en 30 minuten (16 en 30 inbegrepen) nodig en haalde men een resultaat van minstens 10 op beide testen, mag men naar een bijkomend gesprek.
Gevraagd: Maak een lijst met de acties. Maak een lijst met de condities en hun mogelijke toestanden. Ontwerp de geëxpandeerde beslissingstabel. Controleer op eventuele onvolledigheden, onduidelijkheden en tegenstrijdigheden. Zoek naar eventuele onmogelijkheden en indifferenties.
Cursustekst beslissingstabellen
Vak: Beleidsmanagement (1373)
Universiteit: Universiteit Hasselt
Dit is een preview
Toegang tot alle documenten
Ontvang onbeperkte downloads
Verbeter je cijfers
