Przejdź do dokumentu

Finanse ćwiczenia

Kurs

Finanse

25 Dokumenty
Studenci udostępnili 25 dokumentów w tym kursie
Rok akademicki: 2019/2020
Przesłane przez:
0obserwujący
1Przesłane pliki
0upvotes

Komentarze

Aby publikować komentarze, zaloguj się lub zarejestruj się.

Przejrzyj tekst

  1. Podaj definicję finansów

Finanse to -kolokwialnie mówiąc- zasoby pieniężne pozostające w dyspozycji prywatnych i

publicznych podmiotów gospodarczych

Finanse w literaturze ekonomicznej to procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i

podziałem zasobów pieniężnych lub mechanizm wymiany i podziału wartości materialnych

gotówki pieniądza na rachunku bankowy należności zobowiązania

Finanse są integralnie związane ze zjawiskami i procesami pieniężnymi, w których pieniądz

znajdujący się w obiegu może mieć formę:

 Gotówki

 Pieniądza na rachunku bankowym

 Należności

 Zobowiązania

  1. Dokonaj podział finansów ze względu na kryterium podmiotowości

Kryterium podmiotowości – Podział

 Finanse PRZEDSIĘBIORSTW:

- przychody pochodzą ze sprzedaży wyrobów, towarów i usług

- wydatki związane są z pokrywaniem kosztów tej działalności oraz z podatkami i

opłatami, podziałem zysków, inwestycjami, itp.

 Finanse BANKÓW i innych pośredników finansowych:

- przychody stanowią głównie depozyty i lokaty wnoszone przez klientów:

przedsiębiorstwa, instytucje, ludność o charakterze zwrotnym.

- wydatkowane są w postaci kredytów, lokat bankowych, zakupu papierów

wartościowych

-bieżące koszty działalności banków pokrywane są z nadwyżek przychodów z

oprocentowania od udzielonych kredytów i prowizji od wykonywanych operacji nad

kosztami oprocentowania depozytów i lokat.

 Finanse PUBLICZNE:

- przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności o charakterze

przymusowym

-wydatki związane są z finansowaniem działalności państwa, świadczeń społecznych

- i gmin

-obejmują finanse państwa, ubezpieczeń społecznych i innych związków

publicznoprawnych (np. samorządów terytorialnych)

 Finanse UBEZPIECZEŃ:

- przychody pochodzą ze składek ubezpieczających lub ubezpieczonych

-wydatki związane są z wypłatami odszkodowań ubezpieczeniowych oraz z kosztami

bieżącej i inwestycyjnej działalności zakładów i towarzystw ubezpieczeniowych

 Finanse GOSPODARSTW DOMOWYCH:

-przychody pochodzą głównie z wynagrodzeń za pracę, z rent, emerytur i innych

świadczeń społecznych, z własnej działalności gospodarczej oraz z procentów od

zgromadzonego kapitału

-wydatki dotyczą głównie zaspakajanie bieżących potrzeb, zakupu dóbr trwałego

użytku, podatków i różnych opłat

-oszczędności to nadwyżki przychodów nad wydatkami finansów ludności

  1. Dokonaj podział finansów ze względu na kryterium przedmiotowości

• kreacja – tworzenie pieniądza w systemie bankowym

• obieg pieniężny – cyrkulacja pomiędzy podmiotami gospodarczymi

• gromadzenie pieniędzy w formie oszczędności i rezerw pieniężnych

• lokowanie zasobów kapitałowych (pieniędzy)

  1. Podaj 3 przykłady redystrybucyjnej funkcji finansów i ją zdefiniuj !!!

REDYSTRYBUCYJNA – państwo wpływa na podział dochodu lub dóbr wyprodukowanych

przez całe społeczeństwo między jego członków w celu osiągania sprawiedliwości społecznej.

Odbywa się to m. poprzez wyższe obciążenia podatkowe grup bogatszych i wspieranie

grup biedniejszych w różnych przekrojach, np. wspieranie wybranych grup społecznych,

wspieranie regionów mniej rozwiniętych.

  1. Podaj 3 przykłady alokacyjnej funkcji finansów i ją zdefiniuj !!!

ALOKACYJNA– polega na podziale czynników produkcji (kapitałów) między różne cele

działalności. W gospodarce wolnorynkowej alokacja odbywa się za pośrednictwem finansów,

czyli poprzez gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych. Wydatkowaniem pieniędzy

będzie każde nabycie rzeczowych czynników produkcji (ziemia, budynki, maszyny,

urządzenia, materiały i surowce).

Zobowiązanie ma szeroki kontekst. Odnosi się do stosunku prawnego między dwiema stronami i przedmiotu umowy. Pozwala to zdefiniować np. sytuację, w której pożyczasz komuś pieniądze lub samochód. Zobowiązanie dotyczy bardziej dłużnika, który jest czymś zobowiązany, w tym przypadku, zobowiązany jest do zwrócenia mienia.

Należność ma natomiast, bardziej szczegółowy kontekst i mówi bezpośrednio o przedmiocie zobowiązania. Dotyczy bardziej osoby, która coś pożycza. Należność to dług, jaki dłużnik musi uregulować. Dokonanie tego jest w interesie obu stron.

Kilka przykładów zobowiązania i należności: ● Potrzebujesz zastrzyku gotówki. Kierujesz się do banku i wnioskujesz o pożyczkę w wysokości 2000 zł. Twój wniosek został rozpatrzony pozytywnie i na Twoim koncie pojawiły się pieniądze, które musisz zwrócić w określonym terminie. Pożyczone 2000 zł są Twoim zobowiązaniem. Dla banku – należnością. ● Miałeś kolizję, a ubezpieczyciel wypłaci Ci odszkodowanie. Kwota odszkodowania jest Twoją należnością; ● Sprzedałeś klientowi towar, dokonałeś wysyłki i wystawiłeś fakturę z terminem płatności 30 dni. Transakcja została dokonana, ale ponieważ klient zapłaci dopiero po upływie 30 dni, istnieje należność;

  1. Wymień segmenty rynku finansowego i reprezentujące je instytucje finansowe

Współczesny rynek finansowy składa się z następujących segmentów:  rynek PIENIĘŻNY - Narodowy Bank Polski - banki komercyjne - Skarb Państwa - nie bankowe instytucje finansowe (np. fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzystwa budowlane, fundusze powiernictwa lokalnego, kasy oszczędnościowe i fundusze emerytalne) - przedsiębiorstwa międzynarodowe - inwestorzy instytucjonalni - inwestorzy indywidualni

 rynek KAPITAŁOWY - Narodowy Bank Polski, - podmioty finansowe (banki komercyjne, fundusze inwestycyjne i emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe, zarządzający aktywami) - podmioty organizujące lub pośredniczące w obrocie instrumentami finansowymi (GPW w Warszawie i BondSpot, domy maklerskie i biura maklerskie, animatorzy rynku, doradcy inwestycyjni i maklerzy) - inwestorzy indywidualni i instytucjonalni (Komisja Nadzoru Finansowego, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych)

 rynek WALUTOWY

  • inwestorzy

  • podmioty zajmujące się eksportem lub importem towarów

  • banki centralne

  • banki

  • osoby fizyczne

 rynek TERMINOWY - zabezpieczający pozycje (hedgers), - arbitrażyści - spekulanci.

 rynek DEPOZYTOWO-KREDYTOWY - banki komercyjne - banki spółdzielcze - spółdzielcze kasy oszczędnościowo - kredytowych

  1. Czym jest kapitał własny w przedsiębiorstwie?

KAPITAŁ WŁASNY = AKTYWA - ZOBOWIĄZANIA

Kapitał własny przedsiębiorstwa to aktywa firmy pomniejszone o zobowiązania

  1. Podaj definicję factoringu

FACTORING -usługa finansowa polegająca na wykupie przez firmę factoringową (faktora) od przedsiębiorstwa (faktoranta) nieprzeterminowanych należności z tytuły sprzedaży towarów lub usług.

Factoring jest formą krótkoterminowego finansowania dla firm udzielających tzw. kredytów kupieckich, czyli stosujących odroczone terminy płatności wobec swoich kontrahentów.

  1. Podaj definicję franchisingu i wymień 3 przykłady przedsiębiorstw działających w Polsce

Franchising jest jedną z metod prowadzenia działalności gospodarczej, która polega na prowadzeniu przedsiębiorstwa pod szyldem cudzej, znanej marki. Franchising jest długoterminową umową pomiędzy franczyzodawcą (właścicielem marki) a franczyzobiorcą (korzystającym), w której to umowie franczyzodawca wyraża pozwolenie na używanie przez franczyzobiorcę znaku towarowego oraz marki firmy na potrzeby prowadzenia własnej działalności gospodarczej w zamian za bezpośrednie lub pośrednie wynagrodzenie pieniężne.

  1. Wymień wady i zalety franchisingu

ZALETY:

  1. Czym różnią się rozwiązania private equity od business angels?

Pierwszą rzeczą, która dzieli obydwa typy inwestorów, to rozgłos. Aniołowie biznesu są najczęściej anonimowi. Nie zależy im na tym, aby każdy wiedział o wsparciu udzielanego młody firmom. W przypadku venture capital sytuacja jest zupełnie odwrotna.

Na stronie internetowej takiego inwestora znajdziemy port folio, w którym taka firma będzie podkreślać współpracę z wszystkimi firmami (zwłaszcza z tymi ,które osiągnęły sukces finansowy). Drugą różnicą między tymi dwoma rodzajami inwestorów jest źródło funduszy kapitałowych, z których czerpana jest pomoc dla młodych przedsiębiorców. W przypadku anioła biznesu są to środki prywatne.

Dlatego najczęściej od jego prywatnej decyzji zależy, czy konkretna firma otrzyma wsparcie. Drugi rodzaj inwestora pozyskuje środki na wsparcie nowych firm z funduszy, który najczęściej jest stworzony przez kilku inwestorów. W tym przypadku decyzja o wsparciu dla firmy podejmowana jest po dogłębnej analizie i oszacowaniu możliwych zysków.

Venture capital oraz anioł biznesu inwestują w firmy o różnych wielkościach i zasięgu działania. Angel inwestor inwestował będzie przede wszystkim w drobne firmy, których celem są rynki lokalne. Venture capital będzie natomiast skupiał się na pomocy firmom większym, które w planach mają dotarcie do zagranicznych odbiorców.

  1. Wymień kryteria klasyfikowania źródeł finansowania

Źródła finansowania działalności można sklasyfikować w następujący sposób:

 ze względu na źródło pochodzenia kapitału: -kapitał własny -kapitał obcy

 ze względu na dostęp do kapitału: -źródła wewnętrzne  wkład własny  zysk zatrzymany  amortyzacja -źródła zewnętrzne  emisja akcji  pozyskanie nowego udziałowca  venture capital  anioły biznesu

 ze względu na okres wykorzystania kapitału -długoterminowy  leasing  forfaiting  franchising  emisja obligacji  dotacje i subwencje -krótkoterminowy  kredyt handlowy/kupiecki  faktoring  pożyczka z sektora pozabankowego  emisja krótkoterminowych papierów dłużnych -Kapitał hybrydowy

  1. Wymień państwa, które mimo tego, iż nie są w UE posługują się EUR

Monako San Marino Watykan Andora Czarnogóra Kosowo

  1. Które z państw UE-28 nie przyjęło EUR?

Bułgaria Węgry Chorwacja Wielka Brytania Czechy Dania Polska Rumunia Szwecja 26. Jakie znasz surogaty pieniądza? -papier wartościowy

M

Obejmuje M2, a dodatkowo operacje z przyrzeczeniem odkupu pomiędzy bankami a sektorem nie bankowym oraz dłużne papiery wartościowe o terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) emitowane przez banki. Np.: składniki agregatu M1 i M2, duże depozyty terminowe, terminowe umowy odkupu, długoterminowe depozyty w walutach obcych

  1. Co to jest podaż pieniądza?

Podaż pieniądza jest to ilość pieniądza wprowadzonego do obiegu.

Zmiana wielkości podaży jest regulowana przez bank centralny...

Podaż pieniądza jest to całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza, występujących w roli środka wymiany. Obejmuje ona zarówno wartość gotówki znajdującej się w obiegu poza bankowym jak i wkładów bankowych.

Podaż pieniądza jest sumą rezerw gotówkowych w rękach ludności i wkładów na żądanie (rachunki bieżące). Do podaży pieniądza nie wliczamy rezerw gotówki przechowywanych w kasach banków

  1. Co to jest deprecjacja i jak się nazywa zjawisko odwrotne?

DEPRECJACJA- zmniejszenie siły nabywczej pieniądza poprzez podniesienie ogólnego poziomu cen – inflację.

APRECJACJA- zwiększenie siły nabywczej pieniądza poprzez obniżenie się ogólnego poziomu cen

  • deflację.
  1. Jak nazywa się zjawisko finansowe odwrotne do deprecjacji?

Wyżej.

  1. Co to jest rewaluacja pieniądza?

REWALUACJA- proces wzrostu wartości pieniądza krajowego w stosunku do waluty zagranicznej.

  1. Jak nazywa się zjawisko odwrotne rewaluacji?

DEWALUACJA- proces spadku wartości pieniądza krajowego w stosunku do waluty zagranicznej.

  1. Czym się różnią zobowiązania od należności?

Zobowiązania to nasze długi.

Należności to coś co nam się od kogoś należy, czyli czyjeś długi wobec nas.

  1. Jesteś producentem, który sprzedał swoje produkty za wartość 10 000 PLN klientowi z 60 dniowym terminem płatności. Co powstało na twoim koncie – zobowiązanie czy należność?

Należność.

  1. Czym różni się dług publiczny jawny od ukrytego?

Jawny dług publiczny to zobowiązania państwa wobec właścicieli obligacji skarbowych oraz banków i międzynarodowych instytucji finansowych, w których państwo zaciągnęło kredyty. Natomiast ukryty

dług publiczny to inne niż kontrakty finansowe zobowiązania państwa do przyszłych płatności – w przypadku Polski przede wszystkim nabyte prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. Obywatel

kupując obligacje państwowe, przekazuje państwu pieniądze dziś, a państwo zobowiązuje się do wypłaty tej kwoty wraz z odsetkami w przyszłości. Takie zobowiązanie państwa to dług jawny.

Obywatel wpłacając składkę emerytalną do ZUS przekazuje państwu pieniądze dziś, a państwo zobowiązuje się do wypłaty tej kwoty powiększonej o indeksację po jego przejściu na emeryturę.

Takie zobowiązania państwa to dług ukryty.

  1. Czym różni się inflacja od deflacji?

Inflacja to wzrost cen, a deflacja to spadek cen. Inflacja powstaje jak jest nadwyżka  pieniędzy na rynku nad ilością sprzedawanych produktów, deflacja na odwrót - gdy jest  nadwyżka sprzedawanych produktów nad ilością pieniędzy.

  1. Kiedy następuje rewaluacja i czy ma odwrotne zjawisko finansowe?

Rewaluacja jest podniesieniem kursu waluty w całym systemie kursu walutowego.  Do rewaluacji waluty dochodzi pod wpływem interwencji władzy  monetarnej. ... Rewaluacja jest ściśle związana z określoną sytuacją. Dokonywana jest w  momencie, gdy w bilansie danego kraju przez długi czas nadwyżka eksportu dominuje nad  importem.

DEWALUACJA

  1. Na czym polega różnica pomiędzy WIBOR a LIBOR?

WIBOR odnosi się do PLN, zaś LIBOR do waluty.

  1. Na czym polega różnica pomiędzy PKB a PNB?

GPW

 WIG20 – indeks giełdowy 20 największych spółek akcyjnych notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Bazową datą dla indeksu jest 16 kwietnia 1994, zaś wartością bazową 1000 punktów. Jest to indeks typu cenowego (przy jego obliczaniu bierze się jedynie ceny zawartych w nim transakcji).

 WIG30 - indeks giełdowy 30 największych i najbardziej płynnych spółek akcyjnych notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, który został wprowadzony 23 września 2013 roku i funkcjonuje obok indeksu WIG20.

 sWIG80 – indeks giełdowy małych spółek notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, który zastąpił po sesji w dniu 16 marca 2007 indeks WIRR. W jego skład wchodzi stała liczba 80 spółek.

LSE

 FTSE 100 (Financial Times Stock Exchange, nazywany potocznie footsie). Jest to 100 największych spółek notowanych na London Stock Exchange, a tworzony jest przez Financial Times. Indeks FTSE uznawany jest za barometr brytyjskiej gospodarki. Spółki znajdujące się w indeksie FTSE 100 stanowią około 80% kapitalizacji całej londyńskiej giełdy.  FTSE 250 seria liczb opublikowana przez gazetę Financial Times, która pokazuje zmieniającą się średnią wartość cen akcji 250 średnich brytyjskich spółek na londyńskiej giełdzie papierów wartościowych, z wyłączeniem spółek należących do FTSE 100

NYSE

 NYSE Composite  DJIA (Dow Jones Industrial Average) - jeden z najważniejszych indeksów akcji spółek notowanych na New York Stock Exchange i NASDAQ. Indeks ten został stworzony przez Charlesa Dowa i statystyka Edwarda Jonesa. Indeks Dow Jones jest drugim najstarszym działającym indeksem akcji w Stanach Zjednoczonych po Dow Jones Transportation Average. Obecnie składa się on z 30 największych amerykańskich przedsiębiorstw.

 S&P 500 – indeks giełdowy, w skład którego wchodzi 500 przedsiębiorstw o największej

kapitalizacji, notowanych na New York Stock Exchange i NASDAQ. Są to głównie przedsiębiorstwa amerykańskie. Indeks ten jest najbardziej znanym wskaźnikiem zarządzanym przez Standard & Poor's oddział McGraw-Hill. S&P 500 wchodzi w skład szerszego indeksu – S&P 1500 oraz S&P Global 1200.

  1. Czego najwięcej eksportowała i importowała Polska w 2019roku? Jaki jest bilans Polski w wymianie handlowej?

EKSPORT – 1. maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy - 38,1% 2. towary przemysłowe - 18,2% 3. różne wybory przemysłowe - 17,2% 4. żywność i zwierzęta - 10,7% 5. chemikalia i produkty pokrewne - 9,1%

IMPORT - 1. Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy - 36,3% 2. Towary przemysłowe - 16,4% 3. Chemikalia i produkty pokrewne - 13,6% 4. Różne wyroby przemysłowe - 13,3% 5. Paliwa minerale, smary i materiały pochodne - 7,6%

Nadwyżka w obrotach towarowych handlu zagranicznego po 2019 r. wyniosła 1,8 mld euro - podał GUS.

  1. Co oto jest RRSO i dlaczego jest ważne?

RRSO to skrót od Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania. RRSO to wskaźnik, który z założenia ma zawierać wszystkie koszty kredytu i pokazać roczny koszt kredytu w ujęciu procentowym. Zazwyczaj porównujesz oprocentowanie, ale jak wiesz koszt kredytu to nie tylko oprocentowanie. RRSO ma zatem teoretycznie pokazać rzeczywiste oprocentowanie kredytu.

Im niższe RRSO, tym bardziej korzystne kredyty gotówkowe. Jeśli wartość tego wskaźnika jest mniejsza, bank pobiera stosunkowo niskie opłaty związane z udzieleniem wsparcia finansowego.

  1. Co to jest transakcyjny popyt na pieniądz?

TRANKCYJNY POPYT NA PIENIĄDZ – pełnienie przez pieniądz funkcji środka wymiany oraz środka płatniczego, wynikający z dążenia do posiadania zasobów pieniądza w celu realizacji przewidywanych zakupów dóbr i usług – pieniądz o najwyższym stopniu płynności (gotówka i depozyty na żądanie).

  1. Czym transakcyjny popyt na pieniądz różni się od przezornościowego popytu na pieniądz?

popyt transakcyjny, który wynika z konieczności posiadania pieniądza w celu dokonywania operacji handlowych;

popyt przezornościowy (ostrożnościowy), który wynika z niepewności co do przyszłych dochodów i wydatków oraz dążenia do bezpieczeństwa;

58ń czynniki wpływające na wysokość stóp procentowych

  1. Wynagrodzenie dla właścicieli kapitałów za czas oczekiwania na zwrot środków finansowych udostępnionych innej osobie (za rezygnację z czasowego dysponowania kapitałem).

  2. Koszt ryzyka, jakie występuje u wierzyciela wskutek możliwej czasowej lub ostatecznej niewypłacalności dłużnika (np. wskutek pogorszenia jego zdolności płatniczej lub upadłości) względnie koszt ubezpieczenia się przed takim ryzykiem.

  3. Poziom inflacji, gdyż stopa procentowa powinna zapewnić wyrównanie skutków deprecjacji kapitałów wynikającej wskutek ogólnego wzrostu cen, co jest istotne zwłaszcza przy długoterminowych lokatach finansowych.

  4. Polityka banku centralnego, wykorzystującego nierzadko stopę procentową jako instrument sterowania procesami gospodarczymi służącymi do regulowania poziomu aktywności gospodarczej, zapobiegania inflacji, itp.

  5. Czym różni się oprocentowanie stałe od zmiennego?

STAŁE – niezmienne w czasie trwania lokaty lub kredytu

ZMIENNE – ulegające fluktuacji w zależności od aktualnej wysokości na rynkach finansowych

  1. Jakie koszty dodatkowe mogą wpływać na wysokość oprocentowania?

 Jednorazowe prowizje bankowe  Prowizje za uruchomienie kredytu  Prowizje banków wiodących w organizowaniu większych kwot kredytu, w których partycypują inne banki  Prowizje za przeliczenie na nowo kwoty kredytu  Prowizje za jednorazowe większe wpłaty

  1. Jaką rolę odgrywa bank centralny w kształtowaniu stóp procentowych?

Polityka banku centralnego, wykorzystującego nierzadko stopę procentową jako instrument sterowania procesami gospodarczymi służącymi do:

  1. regulowania poziomu aktywności gospodarczej
  2. zapobiegania inflacji

poprzez

  1. regulowanie stopy kredytów refinansowanych i lombardowych, z których mogą korzystać banki komercyjne
  2. regulowanie stopy redyskontowej skupywanych weksli od banków komercyjnych
  3. wysokość rezerw obowiązkowych dla banków komercyjnych
Czy ten dokument był pomocny?

Finanse ćwiczenia

Kurs: Finanse

25 Dokumenty
Studenci udostępnili 25 dokumentów w tym kursie
Czy ten dokument był pomocny?
1. Podaj definicję finansów
Finanse to -kolokwialnie mówiąc- zasoby pieniężne pozostające w dyspozycji prywatnych i
publicznych podmiotów gospodarczych
Finanse w literaturze ekonomicznej to procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i
podziałem zasobów pieniężnych lub mechanizm wymiany i podziału wartości materialnych
gotówki pieniądza na rachunku bankowy należności zobowiązania
Finanse są integralnie związane ze zjawiskami i procesami pieniężnymi, w których pieniądz
znajdujący się w obiegu może mieć formę:
Gotówki
Pieniądza na rachunku bankowym
Należności
Zobowiązania
2. Dokonaj podział finansów ze względu na kryterium podmiotowości
Kryterium podmiotowości – Podział
Finanse PRZEDSIĘBIORSTW:
- przychody pochodzą ze sprzedaży wyrobów, towarów i usług
- wydatki związane są z pokrywaniem kosztów tej działalności oraz z podatkami i
opłatami, podziałem zysków, inwestycjami, itp.
Finanse BANKÓW i innych pośredników finansowych:
- przychody stanowią głównie depozyty i lokaty wnoszone przez klientów:
przedsiębiorstwa, instytucje, ludność o charakterze zwrotnym.
- wydatkowane są w postaci kredytów, lokat bankowych, zakupu papierów
wartościowych
-bieżące koszty działalności banków pokrywane są z nadwyżek przychodów z
oprocentowania od udzielonych kredytów i prowizji od wykonywanych operacji nad
kosztami oprocentowania depozytów i lokat.
Finanse PUBLICZNE:
- przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności o charakterze
przymusowym
-wydatki związane są z finansowaniem działalności państwa, świadczeń społecznych
- i gmin
-obejmują finanse państwa, ubezpieczeń społecznych i innych związków
publicznoprawnych (np. samorządów terytorialnych)