- Informacje
- Czat SI
Polityki gospodarczej
Podstawy polityki gospodarczej i społecznej (PPGiS2020)
Uniwersytet Gdanski
Komentarze
Inne powiązane dokumenty
Powiązane Studylist
podstawy politykiPrzejrzyj tekst
Cele polityki gospodarczej:
- zmniejszenie bezrobocia
- wzrost gospodarczy (ilościowy wzrost gospodarczy, jest to ograniczony miernik gospodarczy dlatego łączy się go z rozwojem gospodarczym, aby lepiej odzwierciedlał rzeczywistość. W Polsce wzrost gospodarczy trwa od 1992 roku nieprzerwanie do dziś, od momentu zakończenia hiperinflacji)
- rozwój gospodarczy (jakościowy wzrost gospodarczy, dostęp do dóbr i usług publicznych jak komunikacja, usługi publiczne, edukacja przy czym edukacja rozbijana jest na wiele czynników jak np. ile czasu poświęca się na edukację do 24 roku życia. Zwiększenie HDI - human development index)
- zmniejszenie inflacji (dążenie do stabilnego poziomu cen)
- zmniejszanie długu publicznego (wg. Konstytucji RP nie może przekraczać PKB ⅗ -najbardziej dług publiczny wzrasta podczas prowadzenia działań wojennych i zbrojeniowych - rekordzista długu publicznego Grecja przyczyny - nadmierny rozrost państwa, przywilejów, dotacji dla społeczeństwa, uprzywilejowanie urzędników -- Japonia mimo do niedawna dwukrotnie długu publicznego wyższego w porównaniu do pkb stabilnie się rozwija dzięki innowacyjnej gospodarce oraz długu publicznego znajdującego się w granicach swojego kraju w przeciwieństwie do Grecji, której dług znajduje się poza granicami kraju głównie w Niemczech)
- równowaga/nadwyżka w budżecie państwa (związane z długiem publicznym - wyższe podatki zmniejszają inwestycje i chęć do pracy - efekt wypierania- zapotrzebowanie państwa na pieniądze związane z dziurą budżetową może powodować zwiększenie stóp procentowych przez co wypierane są inwestycje sektora prywatnego - niska stabilizacja, wyższe lub nowe podatki zniechęcają inwestorów
- dostarczanie dóbr i usług publicznych (zasada niewyłączności, nie można nikogo
wykluczyć z korzystania do dóbr i usług publicznych jak obrona narodowa czy ochrona zdrowia, są finansowane z budżetu państwa czyli podatków obywateli, nie mają na celu uzyskiwać zysków (organizacje non-profit), czasami dopuszcza się do niego sektor prywatny np. wywóz śmieci z miasta, w postaci przetargów miasta.)
ochrona i odnawialność zasobów ogólnodostępnych (również do dóbr i usług -efekty zewnętrzne, które dzielą się na koszty i korzyści zewnętrzne, koszty-ujemne efekty produkcji lub konsumpcji ponoszone przez osoby trzecie niezwiązane z ich produkcją bądź konsumpcją np. zanieczyszczenie środowiska naturalnego- to państwo przez działania sektora publicznego powinno przeciwdziałać kosztom zewnętrznym. Korzyść to dodatnie efekty produkcji lub konsumpcji nakładane na osoby trzecie niezwiązane z ich produkcją bądź konsumpcją np. edukacja, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo)
eliminacja ubóstwa (sprawiedliwy/równy podział dochodu narodowego - niejasne pojęcie jak sprawiedliwość?) (rozwój klasy średniej czyli osób, których dochody przekraczają wydatki i pozwalają na inwestycje jak lokaty, akcje giełdowe. M. przedsiębiorcy, którzy tworzą miejsca pracy.)
dążenie do dominowania klasy średniej
równowaga/nadwyżka bilansu płatniczego (wymiany międzynarodowej) - eksport/import i przepływy kapitałowe pomiędzy danym krajem, a zagranicą. Określa ona konkurencyjność kraju w porównaniu z innymi. Od 2015 roku Polska ma nadwyżkę w bilansie płatniczym (eksportuje więcej niż importuje) dzieje się tak od wstąpienia do UE po zniesieniu cła, głównie eksportujemy do Niemiec, Czech, Wielkiej Brytanii, Francji. Maleje eksport na wschód głównie do Rosji.
stabilność kursów walutowych (niestabilny kurs walutowy zmniejsza inwestycje zagraniczne oraz zwiększa koszty transakcyjne - kurs sztywny lub płynny (w Polsce od 2000 roku kurs płynny, kurs sztywny w rzeczywistości prowadzi do niestabilnej
bezpieczeństwo energetyczne - zapewnienie równowagi energetycznej przez paliwa kopalne, gaz, paliwa
eliminacja terytorialnych dysproporcji rozwojowych - dysproporcje historyczne (Polska A i B) - dysproporcje związane z dostępem do zasobów naturalnych - czy należy pomagać biedniejszym regionom? - np. Niemieckie Lampy Wschodnie mimo pomocy w rozwoju nie są interesującym terenem do inwestycji wg. przedsiębiorców. Ludność emigruje na zachód, mieszkańcami są często emigranci z krajów europy środkowej i wschodniej.
“oraz Infrastruktura instytucjonalno-regulacyjna gospodarki rynkowej“ Podsumowanie - Funkcje polityki gospodarczej: Funkcja stabilizacyjna- wyeliminowanie inflacji, eliminacja złej deflacji, osiągnięcie wzrostu gospodarczego, zmniejszenie bezrobocia, stabilny kurs walutowy, równowaga zewnętrzna bądź nadwyżka w bilansie płatniczym, równowaga wewnętrzna to równowaga bądź nadwyżka w budżecie państwa, przy jednocześnie niskim długu publicznym, Funkcja alokacyjna - oddziaływanie na zasoby i środki, w sektorze publicznym i prywatnym. W ramach alokacji poza mechanizmem rynkowym dostarczane są dobra i usługi (publiczne) których nie zapewni nam sektor prywatny albo zapewni w niewystarczającej ilości, a bez nich miałby problemy z funkcjonowaniem. Dba też o ochronę i odnawialność zasobów ogólnodostępnych. Funkcja redystrybucyjna - korygowanie rynkowego podziału dochodów to m. walka z ubóstwem, sprawiedliwy/równy podział dochodu narodowego, gwarantowanie dochodu/
funkcje i narzędzia polityki gospodarczej, temat Rola sektora publicznego w gospodarce 03.03 r. Infrastruktura instytucjonalno-regulacyjna gospodarki rynkowej Narzędzia: Makroekonomiczne:
- polityka monetarna
- polityka pieniężna - regulowanie/kontrolowanie podaży pieniądza w określonych celach- walka z inflacją i deflacją - tak żeby pieniądz spełniał swoje funkcje
- polityka kursu walutowego
- polityka fiskalna
- polityka budżetowa Za tydzień rola sektora publicznego i przygotuj się na politykę pieniężną temat nr 4 10.03 r. Polityka pieniężna zajmuje się regulowaniem i kontrolowaniem podaży pieniądza w określonych celach jak walka z inflacją, złą deflacją. Reguluje podaż pieniądza, żeby spełniał on swoje funkcje. Polityka kursu walutowego - zasady wymienialności pieniądza (standard wymienialności) czy są jednolite czy zróżnicowane i zasady ustalania ceny pieniądza krajowego w stosunku do pieniądza obcego. Ustala też kryteria swobody dysponowania pieniądzem krajowym i zagranicznym. Polityka budżetowa - zestawienie dochodów i przychodów sektora publicznego oraz wydatków i rozchodów. Polityka fiskalna - polityka w zakresie obciążeń nakładanych/narzucanych na gospodarkę.
Infrastruktura instytucjonalno-regulacyjna gospodarki rynkowej Polityka gospodarcza to ustalanie celów dla systemu gospodarczego wraz ze stosowaniem narzędzi (makro lub mikroekonomicznych) tak, żeby ten cel osiągnąć zgodnie z teorią ekonomii. Cele polityki gospodarczej:
- Stabilizacyjne: -Walka z inflacją: -inflacja kosztowa - ograniczenie podaży bądź zwiększenie cen surowców/produktów strategicznych może wpływać na wzrost cen w całej gospodarce. -inflacja popytowa - planowane wydatki, konsumpcja, inwestycje wzrastają szybciej niż produkcja -inflacja strukturalna - zmienia się struktura popytu, a przedsiębiorcy nie są w stanie się do niej dostosować.
- Ograniczenie bezrobocia - bezrobocie strukturalne -np. rozwój technologii- maszyny i urządzenia przejmują proste prace wymagając od pracowników zmian kwalifikacji. Związana z redystrybucją dochodów działalność wypłacania zasiłków dla bezrobotnych co powoduje dobrowolne udanie się na bezrobocie. Bezrobocie przejściowe, okres zmiany pracy i szukania pracy np. zaraz po zakończeniu edukacji. Naturalna stopa bezrobocia to połączenia bezrobocia przejściowego i strukturalnego. Płaca minimalna sprawia, że pracodawcy ograniczają ilość zatrudnionych aby wyrównać straty. Bezrobocie ukryte- niepotrzebne dodatkowe stanowiska pracy (najbardziej widoczne w okresie PRL). Nie zarejestrowani bezrobotni w urzędzie pracy. Osoby pracujące na stanowiskach poniżej ich kwalifikacji. Osoby pracujące w niepełnym wymiarze godzin pomimo gotowości do pracy na pełnym etacie.
Bezrobocie dobrowolne - pracownik nie podejmuje pracy ponieważ wynagrodzenie go nie satysfakcjonuje. Bezrobocie koniunkturalne spowodowane wahaniami koniunkturalnymi (w trakcie wahań spada popyt i powoduje wzrost bezrobocia)
- Wzrost gospodarczy:
- Wzrost gospodarczy, a inflacja - duża dynamika wzrostu gospodarczego sprzyja inflacji, inflacja hamuje wzrost gospodarczy ponieważ zniechęca do inwestycji.
- Wzrost gospodarczy, a bezrobocie - korelacja pozytywna, wzrost gospodarczy zwiększa zatrudnienie,
- Narzędziowe
- redystrybucja dochodów (...):
- redystrybucja dochodów, a bezrobocie - część obywateli wybiera bezrobocie z powodu wysokich zasiłków dla bezrobotnych.
- redystrybucja dochodów, a inflacja - wyższe opodatkowanie zniechęca bogatszych do inwestowania, w skrajnych przypadków powoduje emigrację, przeniesienie działalności za granicę.
- redystrybucja dochodów, a inflacja - patrz taksflacja pd. Rola sektora publicznego i podstawy ładu instytucjonalnego w gospodarce oraz polityka pieniężna 2 3 4 temat nflacja łączy się z bezrobociem W długim okresie krzywa przyjmie postać pionową. Inflacja nie będzie miała wpływu na bezrobocie. ??? Oczekiwania inflacyjne - po pojawieniu się inflacji, społeczeństwo będzie brało pod uwagę ryzyko inflacji przy m. negocjacji płac Naturalna stopa bezrobocia - poziom bezrobocia przy którym nie występuje ryzyko inflacyjne. Składa się z bezrobocia strukturalnego i przejściowego,
się kontaktem z urzędnikami. Określa ją Index of economic freedom (#1 Hong Kong, #45 Polska)
własność prywatna - ochrona, poszanowanie praw własności. Sektor publiczny zajmuje się ochroną własności prywatnej, prowadzi rejestr własności prywatnej.
praworządność - dotyczy głównie państwa - prawo powinno być egzekwowane - prawo powinno działać szybko i sprawnie, prawo nie działa wstecz, wszyscy powinni być równi wobec prawa. Orzeczenia i wyroki sądu powinny być wydawane na podstawie poprzednich rozpraw, sprawia to, że prawo jest rozumiane w ten sam sposób w całym państwie oraz działa szybciej.
demokracja - gwarantuje równość obywateli, wolna gospodarka (niesterowana centralnie) prowadzi do wzrostu gospodarczego i poprawy sytuacji obywateli. (Chiny mimo bycia państwem komunistycznym stopniowo od lat 70. uwolniły gospodarkę i obecnie posiadają jeden z najwyższych wzrostów gospodarczych na świecie). Na następne zajęcia polityka pieniężna - (jedna osoba o polityce kursu walutowego i wymienialności walut) Pieniądz funkcje:
środek wymiany
środek płatniczy
środek tezauryzacji - przechowywania pieniądza Kryzys w Grecji - niemożność prowadzenia polityki monetarnej z powodu wspólnej waluty - euro. W przypadku oddzielnej waluty jej wartość spadłaby umożliwiając odbudowę gospodarki poprzez bardzo korzystny eksport. Formy pieniądza:
gotówkowy - papierowy, monety
bezgotówkowy - karty kredytowe, pieniądz elektroniczny, weksle bankowe Instytucje polityki pieniężnej:
Bank centralny:
bank emisyjny - ma wyłączne prawo do emisji pieniądza, reguluje jego ilość na rynku
bank banków - kontrola/nadzór nad płynnością sektora bankowego,
bank państwa - obsługa kasowa budżetu państwa i rachunków instytucji publicznych - właścicielem banku centralnego jest państwo, może reprezentować państwo np. na forum Europejskiego Banku Centralnego EBC. - zabronione jest aby bank centralny finansował dług publiczny, dodrukowywał pieniądze dla państwa itd. - QE/Quantitative easing- pol. luzowanie ilościowe -bank centralny skupuje obligacje państwa od banków komercyjnych, m. w europie i w Japonii - bezpośrednie skupowanie obligacji państwa jest zabronione.
pożyczkodawca ostatniej instancji - bank centralny może uzupełnić płynność banku komercyjnego znajdującego się w trudnej sytuacji.
Instrumenty banku centralnego:
- kredyt refinansowy - kredyt udzielany bankom komercyjnym przez bank centralny, często ma charakter preferencyjny, uruchamiany jest gdy bank komercyjny ma problemy z płynnością - stopa procentowa to wypadkowa stopy kredytu lombardowego i redyskontowego
- kredyt lombardowy - najwyższa stopa procentowa banku centralnego - bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Często charakter krótkookresowy.
- stopa kredytu redyskontowego - koszt wcześniejszego dyskontowania weksli banków komercyjnych w banku centralnym - jest zawsze niższa od stopy kredytu lombardowego
Rada polityki pieniężnej - 9 członków - prezydent, sejm i senat wybierają po 3 osoby do składu rady na 6-letnie kadencje. Kryteria niezależności banku centralnego od rządu: finansowe, funkcjonalne, regulacyjne i personalne. Są 4 stopnie podporządkowania banku centralnego od rządu - im większe podporządkowanie rządowi tym większa inflacja. W przeszłości najbardziej uniezależnione od rządu były banki centralne Niemiec, USA i Szwajcarii. Dzisiaj uniezależnienie od rządu jest wymogiem poprawnego funkcjonowania gospodarki państwa. 31.03 r. realna stopa % = nominalna stopa % - inflacja Paradoks Gibsona - Mimo intencji utrzymania niskich stóp procentowych zwiększony popyt zwiększy stopy procentowe - polityka ekspansywna przechodzi w politykę restrykcyjną związaną ze zwiększonym popytem na tani pieniądz Zmienne stopy procentowe najbardziej dotykają drobnych przedsiębiorców i gospodarstwa domowe, ponieważ więksi przedsiębiorcy mogą negocjować stopę procentową dysponując większymi środkami. Polityka budżetowa - dwie teorie Równanie wymiany Fishera - monetaryści MV = PY gdzie: M – nominalna podaż pieniądza, V - szybkość obiegu pieniądza, P - ogólny poziom cen,
Y – realna wielkość produkcji (PKB) Współczesna teoria ??? MV = PY + S + H H – pieniądz tezauryzacyjny (hoarding of money), S – pieniądz spekulacyjny (speculation) Czynniki pozabankowe Negocjacje płacowe- ustalanie płac, zwiększenie płac może powodować zwiększenie podaży pieniądza, Polityka fiskalno-budżetowa - podatki i wydatki publiczne przekładają się na podaż pieniądza Napływ kapitału z zagranicy - inwestorzy, turyści z zagranicy, dodatkowo kreują podaż pieniądza Polityka kursu walutowego -(ważne@@@) kurs walutowy wynika z podaży i popytu waluty na rynku międzynarodowym, państwo może wpływać na kurs za pomocą operacji walutowych np. kupując złotówki od innych państw. Może też wpływać na cenę waluty pośrednio np, zachęcając do kupna lub sprzedaży waluty m. wymagając od inwestorów giełdowych z zagranicy kupna polskiej waluty w celu inwestycji. Kurs płynny // kurs sztywny - np. w Chinach gdyby ustalono kurs stały poniżej ceny równowagi przyniosłoby to większe zyski eksporterom chińskim, gwarantując im wyższe przychody po przeliczeniu na walutę narodową. Kurs sztywny pozwala na spekulacje walutowe (przykład z Wielkiej Brytanii - czarna środa, Soros zarobił 1 MLD $) Standardy wymienialności walutowej - wymienialność całkowita, zewnętrzna i wewnętrzna.
zysk banku centralnego
darowizny, przepadek mienia (np. związane z przejęciem mienia uzyskanego w wyniku przestępstwa, niemożliwości znalezienia spadkobiercy zmarłego) Podatki pośrednie np. VAT, akcyza - opodatkowanie obciążające konsumpcję Podatki bezpośrednie np. PIT, CIT Największe wpływy państwo otrzymuje z podatku VAT Wydatki państwa:
administracja
oświata
obrona narodowa i bezpieczeństwo wewnętrzne (policja)
ochrona zdrowia
świadczenia socjalne np. renty, emerytury, zasiłki, zapomogi
dotacje, subsydia (również kierowane do samorządów terytorialnych)
inwestycje
obsługa zadłużenia publicznego
składki wynikające z członkostwa w organizacjach międzynarodowych i integracyjnych
wydatki nadzwyczajne (klęski żywiołowe)
odszkodowania wynikające z poręczeń i gwarancji skarbu państwa
wydatki pomocowe
wydatek związany z karą - państwo w UE, którego deficyt przekroczy 3% PKB i nie przedstawi planu stabilizacji musi wpłacić 0,2%-0,5% PKB do budżetu Unii, jednak jeszcze nigdy to się nie wydarzyło Można podzielić wydatki na :
tradycyjne wydatki np. inwestycje w infrastrukturę wojskową, wydatki nadzwyczajne
wydatki nadzwyczajne
wydatki socjalne/społeczne np. oświata, ochrona zdrowia, sport
wydatki interwencyjne - dotacje i subsydia Wskaźnik redystrybucji budżetowej - relacja dochodów i wydatków budżetu państwa do PKB wyrażona procentowo. Relacja dochodów do PKB pokazuje jakie jest średnie opodatkowanie narzucone gospodarce, jaką część PKB przejmuje państwo. Większy stosunek wykazują kraje skandynawskie, interwencja i redystrybucja jest na wysokim poziomie, najmniejszy w krajach biednych. Relacja wydatków do PKB pokazuje jak państwo rozdysponowuje powstały PKB oraz określa wzrost gospodarczy. Funkcje polityki fiskalno budżetowej:
funkcja alokacyjna
dobra i usługi konieczne - państwo utrzymuje aparat administracyjny, inwestycje, bezpieczeństwo
dobra i usługi pożądane - edukacja, ochrona zdrowia, kultura fizyczna - ma wspierać sektor prywatny, nie konkurować z nim
funkcja redystrybucyjna
korygowanie rynkowego podziału dochodu:
bezpośrednio
podatki bezpośrednie (-) (progresywny, liniowy, regresywny)
transfery pieniężne (+)
pośrednio
podatki pośrednie (-)
transfery niepieniężne (+) np. w formie usług jak edukacja, dostęp do służby zdrowia
funkcja stabilizacyjna:
Metody finansowania deficytu budżetowego:
- kredyty bankowe
- sprzedaż obligacji
- emisja papierów wartościowych
- emisja pieniądza (tak robić nie można)
- pożyczki publiczne Dług publiczny progi:
- 50%
- 55%
- 60% Deficyt nie powinien przekraczać 3% Ocena możliwości spłaty zadłużenia Standard and poor’s / Fitch ratings- AAA, AA, A BBB, C, D Polska A- / BBB+
następne tematy - modele polityki gospodarczej, źródła wzrostu gospodarczego 05.05 r. Koordynacja polityki gospodarczej - policy mix - połączenie polityki monetarnej i fiskalnej, należy dążyć do równowagi między czynnikami. Bank centralny kontroluje podaż pieniądza, a polityka budżetowa kontrolowana jest przez rząd. Rozdzielenie tych dwóch funkcji chroni przed sztuczną kreacją pieniądza w celu załatania dziury budżetowej przez państwo, a tym samym załamaniem gospodarki. Może wystąpić do dominacji polityki fiskalno-budżetowej - wtedy bank centralny jest
podporządkowany państwu. Najlepszą sytuacją jest gdy obie struktury są zrównoważone. Dominująca polityka monetarna - gdy bank centralny całkowicie niezależnie od państwa podejmuje decyzje. Sytuacja m. w USA i UK w latach 70. po porzuceniu teorii keynesowskich na rzecz niezależności rynku od państwa. Polityka fiskalno-budżetowa - modele polityki gospodarczej, praktyka polityki pieniężnej Modele polityki polityki gospodarczej:
- CME - gospodarka rynkowa oparta na koordynacji
- LME - gospodarka liberalna B. Ambale:
- model rynkowy
- socjaldemokratyczny
- kontynentalny
- śródziemnomorski
- azjatycki - obywatele mają dużą skłonność do oszczędzania - wysoki eksport- na bliskim wschodzie duże bogactwo naturalne - Kambodża Pol Pota - Totalitaryzm - zlikwidowano pieniądz, inteligencję i własność prywatną
- likwidacja miast - przymusowe przeniesienie się na wieś III Rzesza - Totalitaryzm - ogromny deficyt budżetowy Korea Północna - polityka izolacji - kult jednostki Nie ma idealnego systemu gospodarczego, jeden z najlepszych na świecie może być skandynawski - socjaldemokratyczny - państwo wspiera swoich obywateli poprzez wsparcie edukacji i zdobywanie kwalifikacji zawodowych przez obywateli. Skandynawowie są uczciwi wobec systemu i mimo wysokich podatków nie przestają ich odprowadzać.
Polityki gospodarczej
Kurs: Podstawy polityki gospodarczej i społecznej (PPGiS2020)
Uniwersytet: Uniwersytet Gdanski
- Odkryj więcej od:
