- Informacje
- Czat SI
Zasady i standardy nowoczesnej służby publicznej demokratycznego państwa
Administracja publiczna (14-BPN1OADP11)
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Polecane dla Ciebie
Komentarze
Przejrzyj tekst
Zasady i standardy nowoczesnej służby publicznej demokratycznego państwa, w tym służby cywilnej w Polsce W Polsce obowiązuje konstytucyjne zasady zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa w urzędach administracji. Ich fundamentem są zasade funkcjonujące w nowoczesnych państwach demokratycznych Zasada 1 – bezstronność (neutralność polityczna) Dla zapewnienia doboru najlepszych kadr i sprawnego ich działania powołuje się służbę cywilną. Istotą jej funkcjonowania było zawsze zapewnienie ciągłości profesjonalnego wykonywania zadań państwa w warunkach zmian politycznych (odchodzenia kolejnych ekip rządzących). Warunkiem tej ciągłości jest oddzielenie stanowisk politycznych od wykonawczych i zapewnienie tym ostatnim neutralności politycznej i stabilności. Ideę tę, sformułowaną po raz pierwszy we Francji za czasów III Republiki, odzwierciedlało lapidarnie powiedzenie: rządy i parlamenty odchodzą a administracja pozostajei. Jest ona przeciwstawiana funkcjonowaniu tzw. „systemu łupów”, w którym przedstawiciele partii, która wygrała wybory, obejmują niemal wszystkie stanowiska w administracji rządowej Idea służby cywilnejiii rozprzestrzeniła się w całej Europie, przybierając w poszczególnych krajach rozwiązania prawne różniące się m. zakresem przedmiotowymiv, zasadami zatrudniania urzędników itp. opierając się jednak na wspólnej podstawie – regule neutralności politycznej kadry urzędniczej i jej bezstronności. Zadania z zakresu administracji publicznej powinny być wykonywane bezstronnie, z uwzględnieniem przede wszystkim interesu państwa. Wynika z tego obowiązek obiektywnego, wolnego od nacisków czy osobistych poglądów i sympatii, rozstrzygania w sprawach, gdzie zaangażowane są interesy różnych podmiotów. Bezstronność urzędników (w tym neutralność polityczna) – to wartość systemowa, która wpisuje się w kanon podstawowych wartości demokracji. Stoi ona w opozycji wobec zasad obowiązujących w dyktaturach totalitarnych, gdzie od urzędników wymaga się przede wszystkim oddania politycznego, a najważniejszym, czasem jedynym kryterium naboru i awansu jest wierność ideologiczna. Realiści przyznają wprawdzie, że nie ma administracji, która byłaby w pełni neutralna wobec polityki, głoszą jednak zarazem tezę o „możliwości zbudowania takiej administracji (...) uznając ją za pewien stan idealny, do którego należałoby dążyć”v. Służba cywilna stanowi instrument mający przybliżyć realizację tego celu. Liczne przykłady wzięte z doświadczeń różnych państw (w tym także casus PRL) zdecydowanie potwierdzają słuszność opinii, iż mieszanie sfery politycznej z administracyjną daje negatywne rezultaty. Praktyka wykazała, że potrzebne są mechanizmy powstrzymywania naturalnej skłonności polityków rządzących do wprowadzania ludzi ze swojego środowiska politycznego do aparatu
wykonawczego administracji państwowej, by nie powstawały warunki do przekształcania jej w teren sporów i rywalizacji między „drużynami politycznymi”. Ta potrzeba jest szczególnie aktualna w przypadkach funkcjonowania rządu koalicyjnego. By zapewnić neutralne politycznie i bezstronne wykonywanie zadań państwa, ustawy regulujące zatrudnienie w służbie cywilnej nakładają na urzędników wiele ograniczeń, takich m. jak: zakaz przynależności do partii, manifestowania poglądów politycznych, uprawiania działalności politycznejvi. Generalnie: urzędnik administracji nie może ulegać oddziaływaniu rozmaitych sił politycznych; musi się kierować interesem wspólnym, publicznym i ogólnym, nadrzędnym wobec interesów partykularnych i szczegółowych. Zasada II - profesjonalizm Kadrze urzędniczej, wykonującej zadania aparatu państwowego, stawiane są wysokie wymagania niezbędne z powodu nakładanych na nią szczególnych obowiązków ale też przyznawania uprawnień mających niekiedy charakter przywilejówvii. Ranga funkcji państwa realizowanych w interesie publicznym stwarza np. możliwość stosowania środków władczych, a to determinuje potrzebę stworzenia specjalnego reżimu prawnego, który regulowałby starannie sprawę powierzania tych trudnych i odpowiedzialnych funkcji kadrze pracownikówviii. Stąd akcentowanie wagi profesjonalizmu, którego ostoją jest przyjęcie właściwego systemu rekrutacji opartego na wymogach merytorycznych: jedynymi kryteriami ma być wiedza i umiejętności kandydatów. Zasada III – otwartość i konkurencyjność przy rekrutacji Nabór do służby cywilnej we współczesnym świecie odbywa się wszędzie z uwzględnieniem otwartości (jawności), konkurencyjności oraz jednakowych dla wszystkich, znanych powszechnie kryteriów przyjęć i procedur stosowanych przy naborze kandydatówix. Te reguły należą do kanonu obowiązującego w demokratycznych państwach. Rekrutacja ma mieć charakter w pełni otwarty: każdy, kto spełnia warunki wyjściowe może ubiegać się o stanowisko. Ma też być w pełni konkurencyjna; tylko wówczas możliwe jest dokonanie obiektywnej i przejrzystej oceny kwalifikacji merytorycznych kandydatów na określone stanowisko i dokonanie trafnego wyboru kandydata najlepszego. Znawcy problematyki wyróżniają też bardziej szczegółowe wartości, którymi kierować się powinni urzędnicy państwa. Wymieniają np.: legalność, odpowiedzialność, lojalność wobec państwa i demokratycznej władzy, uczciwość, racjonalność działania, bezstronność i sprawnośćx. Wskazują na konieczność wykonywania zadań organów państwa w sposób zawodowy, kompetentny, zdyscyplinowany, odpowiedzialny i efektywnyxi. Standard współczesnej służby cywilnej wyznacza tzw. 7 zasad Nolana – reguł, które powinny obowiązywać w życiu
Ranga instytucje publicznych w Polsce: U podłoża głębokiej reformy administracji przeprowadzonej w Polsce po 1989 r. leżała obowiązująca we współczesnych państwach demokratycznych doktryna decentralizacji i
Standardy to zbiór fakultatywnych zaleceń oraz obligatoryjnych wytycznych. Mają wspierać pracowników urzędów i pomagać osobom na stanowiskach kierowniczych i koordynujących efektywnie zarządzać ludźmi. Szef Służby Cywilnej wprowadził nowe standardy zzl, aby podnieść jakość zarządzania w administracji rządowej. Mają one m. ujednolicić narzędzia i procedury, które stosujemy w służbie cywilnej w zakresie zarządzania. W zarządzeniu nr 6 Szefa Służby Cywilnej z dnia 12 marca 2020 r. w sprawie standardów zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej, w załączniku, w części III „Nabór, zatrudnienie i wprowadzenie do pracy”, pkt 1 otrzymuje brzmienie:
- Obsadzanie stanowisk, na których kieruje się pracownikami
- Przed powołaniem osoby na wyższe stanowisko w służbie cywilnej sprawdza się, czy spełnia ona wymagania określone w ustawie o służbie cywilnej i dokumentuje to.
- Przed obsadzeniem stanowiska, na którym osoba kieruje pracownikami, sprawdza się, czy posiada ona kompetencje kierownicze i dokumentuje to.
- Do oceny kompetencji kierowniczych używa się narzędzi, które pozwalają sprawdzić je w sposób obiektywny (np. testy psychologiczne, testy umiejętności, zadania praktyczne, prezentacje, wywiady behawioralne, zadania z zakresu oceny zintegrowanej).
- Zaleca się, aby w przypadku braku kandydata na wyższe stanowisko w służbie cywilnej zorganizować konkurs na to stanowisko i zamieścić informację o nim w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie urzędu i w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu.”. Konkluzja Misją służby cywilnej jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania państwa przyjaznego obywatelom. Ważne, by korzystać z wielu źródeł rekrutacji, z różnych środowisk, z różnych kręgów społecznych, ludzi o różnych orientacjach politycznych. Budowanie kadr na podstawie naboru z „własnej opcji” rodzi obawy, że do jej grona dołączą ludzie żądni władzy i wpływów, a taka motywacja nie zapewnia ani kompetentnych działań ani uczciwej lojalności. Rezygnacja z otwartych konkursów może prowadzić do mianowań opartych na kryteriach politycznych, a te w żadnej demokracji nie zdają egzaminu. Jeśli nawet przyjąć, że partia rządząca obecnie w Polsce przywiązuje szczególną wagę do dbałości o walory etyczne kandydatów – oczywiste jest, że przepisy wprowadzone w życie w
2006 r. będą obowiązywać również następców. Każdorazowo więc ekipa rządząca będzie – dzięki przyzwoleniu wynikającemu z przepisu prawnego - nastawiona na przyjmowanie w poczet urzędników państwowych „swoich ludzi”. Nie rokuje to dobrze ani dla obiektywizmu stosowanych kryteriów przyjmowania na stanowiska ani dla obiektywnych decyzji ludzi na te stanowiska przyjętych
Zasady i standardy nowoczesnej służby publicznej demokratycznego państwa
Kurs: Administracja publiczna (14-BPN1OADP11)
Uniwersytet: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
