- Informacje
- Czat SI
Zasady ustrojowe państwa polskiego
Prawo (praw21)
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
Polecane dla Ciebie
Komentarze
Powiązane Studylist
konstytucyjnePrzejrzyj tekst
KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
„ Warunkiem istnienia demokratycznego państwa
jest wolność”
Arystoteles
K O N S T Y T U C Y J N E Z A S A D Y U S T R O JU
R Z E C Z Y P O S P O L IT E J P O L S K IE J
K O N S T Y T U C Y JN E Z A S A D Y U S T R O J U
R Z E C Z Y P O S P O L IT E J P O L S K IE J
Z a sa da s połeczeństw a o b y w a telskieg o
Z a sa d a sp o łeczeństw a o by w a tels kiego
Z a sa da p o d ziału wład zy
i rów no w a g i wła d z
Z a sa d a p od ziału wła dzy
i ró w n ow ag i wła d z
Z asa d a su w erenn o ści na ro du
Z a sa da su w eren n o ści n aro d u
Z a sad a n iep o dległości i su w erenn o ści
R zeczy p osp o litej P o lskiej
Z a sa da niepo d ległości i su w eren ności
R zeczyp o spo litej P o lskiej
Z asa d a rep ub likańskiej
fo rm y p a ństw a
Z a sa da rep u blikańskiej
fo rm y p a ństw a
Z asa d a d em o kra ty czn eg o
państw a pra w n eg o
Z a sa da d em o kratyczn eg o
p a ństw a p raw neg o
Z asa d a u nita rnej fo rm y p a ństw a
Z a sad a u n ita rn ej fo rm y p a ństw a
Z a sa d a reprezen ta cji po lity cznej
Z a sad a rep rezen ta cji p olity czn ej
Z a sa da społeczn ej
g o sp od a rki ry n ko w ej
Z asa d a sp o łecznej
go sp o da rki ry n kow ej
Z a sad a p rzy ro d zo nej
g o dn o ści czło w ieka
Z a sa da przy ro dzo n ej
go d ności czło w ieka
Z a sa da decen tra liza cji wła d zy p ub liczn ej
i sa m o rządu
Z a sa d a d ecen tra liza cji wład zy p u blicznej
i sa m orząd u
Z a sa da nieza leżn o ści ora z w spółd ziała n ia
p a ńs tw a i K o ściołó w ora z inn y ch
zw i ązkó w w y zna n io w y ch
Z asa d a n ieza leżności o raz w sp ó łdziała nia
państw a i K o ściołów o raz in ny ch
zw i ązków w y zn an io w y ch
Z asa d a p o m ocn iczoZ a sa d a po m o cn iczościści
Naród jest rozumiany jako zbiorowość osób związanych z państwem poprzez fakt posiadania jego obywatelstwa. Wyraża to preambuła Konstytucji RP w s ł owach: [...] my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej[...]. Suwerenność jest samowładnością i całowładnością Narodu – obywateli. Suwerenność narodu urzeczywistnia się w tym, że:
- prawo powinno wyrażać wolę ogółu obywateli,
- wola narodu wyrażana jest w formach demokracji bezpośredniej (np. referendum) oraz demokracji pośredniej (np. wybieralnych i kadencyjnych organach władzy).
Zasada suwerenności narodu
Art. 4. 1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.
2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.
Konstytucja RP
Państwo jest wartością społeczną, jest wspólnotą wszystkich obywateli, co jednocześnie rodzi jednakowe obowiązki obywateli wobec państwa jako wspólnego dobra. Republikańska forma państwa wynika zarówno z nazwy państwa
- Rzeczpospolita Polska , jak i zapewnionego wpływu obywateli na skład i funkcjonowanie kadencyjnych organów władzy oraz sprawy publiczne.
Zasada republikańskiej formy państwa
Art. 1. Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli.
Konstytucja RP
Cechy państwa prawa:
- status obywatela w państwie oparty jest na zasadzie, iż prawa i wolności obywatela są
naturalne i niezbywalne;
- rządy prawa chronią godność i zapewniają wolność obywateli;
- obowiązuje równość wobec prawa, czyli nikt nie jest dyskryminowany i nie posiada
przywilejów;
- ingerencja prawa w sferę naturalnej wolności i swobodnego działania jednostki ma
miejsce tylko wtedy, gdy jest konieczna ze względu na dobro wspólne, w imię
wolności i praw innych;
- instytucje państwa prawnego zapewniają wpływ społeczeństwa na w ł adzę i jego
udział w podejmowaniu decyzji państwowych;
- wszystkie organy w ł adzy istnieją i działają na podstawie prawa oraz w granicach
przez prawo określonych;
- istnieje trójpodział władz, zakładający wzajemne ograniczanie i kontrolowanie przez
organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej;
- obowiązuje demokratyczne prawo wyborcze;
- opozycja istnieje legalnie i swobodnie funkcjonuje;
- treść prawa jest przedmiotem debaty publicznej i uwzględnia postulaty różnych grup
społecznych;
- obowiązuje hierarchia aktów prawnych, tzn. zasada prymatu konstytucji nad ustawami
i ustaw nad innymi aktami prawnymi parlamentu, rządu lub władz lokalnych;
- prawo jest racjonalne, zrozumiałe, jednoznaczne, możliwe do wykonania i nie posiada
luk;
- prawo jest jawne, ogłaszane i publikowane w stosownej formie i czasie;
- przyjmuje się w stosunku do obywateli zasadę: „dozwolone jest to, co nie jest przez
prawo zabronione”
- przymus stosowany jest w przypadkach i w sposób określony przez prawo;
- zakazane jest stosowanie odpowiedzialności zbiorowej;
- oskarżonemu przysługuje prawo do obrony;
- obowiązuje zasada domniemania niewinności oskarżonego, dopóki nie zostanie
udowodniona wina;
- obowiązuje zasada, że prawo nie może działać wstecz;
- postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne;
- istnieją instytucje państwowe zabezpieczające poszanowanie prawa, takie jak:
Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich, NSA, niezawisłe s ą dy
i parlamentarna kontrola działalności administracji rządowej.
Zasada demokratycznego państwa prawnego
Art. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym,
urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Konstytucja RP
Relacje między organami w ł adzy polegają na podziale kompetencji, ograniczonym zakresie w ł adztwa, wzajemnej kontroli, hamowaniu i blokowaniu przy jednoczesnej ich współpracy.
Zasada podziału władzy i równowagi władz
Art. 10. 1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze
władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
2. W ł adzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, w ł adzę wykonawczą
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a w ł adzę
sądowniczą sądy i trybunały.
Konstytucja RP
Instytucja przedstawicielstwa jest nierozerwalnie związana z mandatem, czyli pełnomocnictwem, jakiego wyborcy udzielają przedstawicielowi w drodze aktu wyborczego. Wybory parlamentarne ukazują znaczącą rolę partii politycznych, które opracowują programy działania, zgłaszają kandydatów na przedstawicieli (posłów i senatorów), grupują wybranych członków parlamentu w kluby, kierują ich działalnością w izbie, odgrywają decydującą rolę w poszukiwaniu i tworzeniu większości parlamentarnej niezbędnej do powstania rządu. Posłowie i senatorowie s ą przedstawicielami całego Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców. Dlatego w wykonywaniu mandatu mają się kierować interesem ogółu (mandat wolny), a nie tylko części społeczeństwa (wyborców okręgu wyborczego, czy partii politycznej, z ramienia której kandydowali). Posła (senatora) wyborcy nie mogą odwołać.
Zasada reprezentacji politycznej
Art. 4. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli [...].
Art.104. Posłowie s ą przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje
wyborców.
Konstytucja RP
Przez społeczną gospodarkę rynkową rozumie się ustrój gospodarczy określający z jednej strony zasadę liberalizmu gospodarczego z gospodarką rynkową, z drugiej zaś zapewniający realizację celów społecznych. Dopuszcza się w nim interwencję państwa, choć nie sprowadza go do roli opiekuńczej. Państwo musi jednak d ążyć do wyrównywania szans życiowych poszczególnych osób, działać łagodząco wobec pewnych grup osłabiając negatywne skutki przemian gospodarczych.
Artykuł 20 Konstytucji RP należy rozumieć jako ogólne zobowiązanie państwa do podejmowania działań łagodzących społeczne skutki funkcjonowania praw rynku, ale dokonywanych z poszanowaniem tych praw. Dla kształtowania społecznego aspektu gospodarki rynkowej istotne znaczenie mają takie treści Konstytucji, jak:
- wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno- zawodowych rolników oraz organizacjach pracodawców,
- prawo obywateli do informacji gospodarczej,
- prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia,
- wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy,
- zapewnienie minimalnej wysokości wynagrodzenia,
- obowiązek państwa prowadzenia polityki pełnego produktywnego zatrudnienia i zwalczania bezrobocia,
- prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
- prawo do zabezpieczenia społecznego, Konstytucja deklaruje, że państwo:
- w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny,
- prowadzi politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom,
- sprzyja zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, chroni konsumentów, u ż ytkowników i najemców przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.
Zasada społecznej gospodarki rynkowej
Art. 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności
gospodarczej, w ł asności prywatnej oraz solidarności, dialogu
i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju
gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.
Konstytucja RP
Współczesna koncepcja praw człowieka za dobro najwyższe i wartość centralną, z której wywodzone s ą wszystkie prawa człowieka, przyjmuje godność osobową jednostki ludzkiej. Godność osobowa jest tym, co stanowi prawdziwą istotę człowieczeństwa w każdym człowieku; coś co pozwala odróżnić go od innych istot żywych (a więc m. rozum, samoświadomość, zdolność do podejmowania wolnych decyzji i wolnego działania oraz odpowiedzialność za własne postępowanie). W doktrynie praw człowieka akcentuje się następującą prawidłowość: jestem człowiekiem, a więc mam określone prawa. Wolności i prawa człowieka zawsze są bowiem pochodną człowieczeństwa istoty ludzkiej, a nie odwrotnie. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. prawom jednostki poświęca rozdział II. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela.
Zasada przyrodzonej godności człowieka
Art. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności
i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie
i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Konstytucja RP
Stosunki między Polską a Watykanem określa umowa międzynarodowa w postaci Konkordatu. Stosunki państwo a inne kościoły i związki wyznaniowe określają ustawy uchwalane na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich w ł a ś ciwymi przedstawicielami.
System rozdziału państwa od kościołów polega na tym, że: - nie ma religii państwowej; religie, kościoły i związki wyznaniowe s ą równouprawnione a państwo nie finansuje ich działalności, - wybór religii lub jej odrzucenie jest prywatną sprawą obywatela, - każdy ma prawo swobodnie, prywatnie i publicznie, indywidualnie i zbiorowo praktykować swoją religię, - kościoły i związki wyznaniowe zachowują pełną autonomię i swobodę w organizowaniu swojego życia wewnętrznego, określaniu swojej doktryny religijnej, powoływaniu na stanowiska w strukturach organizacyjnych, propagowaniu i nauczaniu wiary oraz zasad moralności, - kościoły i związki wyznaniowe nie podejmują działalności politycznej i nie uczestniczą w sprawowaniu władzy państwowej, - z wolności religijnej można korzystać w sposób, który nie zagraża wolności innych osób oraz porządkowi publicznemu, - nikt nie może być dyskryminowany z powodu swoich przekonań w sprawach religijnych, ani zmuszany do ich publicznego ujawniania.
Zasada niezależności oraz współdziałania państwa i Kościołów
oraz innych związków wyznaniowych
Art. 25. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione.
2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują
bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych
i filozoficznych, zapewniają swobodę ich wyrażania w życiu
publicznym.
3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami
wyznaniowymi s ą kształtowane na zasadach poszanowania ich
autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie,
jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.
Konstytucja RP
Władza centralna winna spełniać pomocniczą funkcję, wypełniając jedynie te zadania, które nie mogą być wykonywane efektywnie na pośrednich i najniższym poziomach organizacyjnych. Społeczna i polityczna aktywność winna więc zostać „zarezerwowana” dla możliwie najmniejszych i najniżej położonych ogniw władzy publicznej.
Zasada pomocniczości
W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny,[..] my, Naród Polski[...]
ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla
państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości , współdziałaniu
władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej
uprawnienia obywateli i ich wspólnot.[...]
Konstytucja RP(fragmenty preambuły )
Zasady ustrojowe państwa polskiego
Kurs: Prawo (praw21)
Uniwersytet: Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
- Odkryj więcej od:
