- Informacje
- Czat SI
Mykologia pełne wykłady
biologia
Komentarze
Inne powiązane dokumenty
Powiązane Studylist
szemrajPrzejrzyj tekst
Podstawowe cechy grzybów 1. Brak plastydów – cudzożywność Skutki heterotrofizmu: Eksploatacja organizmów żywych Pasożytowanie na innych pasożytach Współżycie z organizmami żywymi Rozkład martwych szczątków Pasożytnictwo Nadpasożytnictwo Mutualistyczna symbioza Saprotrofizm 2. Brak tkanek i organów Podstawowym elementem są komórki łączące się w strzępki i tworzące grzybnię. Skupienia grzybni tworzą plechę, z której powstają podkładki, ryzomorfy, owocniki i inne struktury. 3. Szczytowy wzrost strzępek Wzrost jest skutkiem wydłużania się komórki szczytowej, po czym następują podziały jądra. Grzybnia rozrasta się koncentrycznie na powierzchni substratu lub przerasta jego wnętrze. 4. Ściana komórkowa i septy Głównym budulcem ścian komórkowych są chityna, chitozan oraz związki z grupy glukanów. Septy – ściany poprzeczne – tworzą się inaczej niż u roślin, dając możliwość swobodnego przepływu protoplastu (także jąder). 5. Odżywanie przez absorpcję Absorpcja oparta jest na pierwotnej lub wtórnej osmotrofii, trawienie jest zewnętrzne. U pasożytów, zachodzi pobór gotowych substancji z organizmu żywicielskiego (przez ssawki). 6. Dikariofaza Obecność dwóch sprzężonych jąder dotyczy niemalże 70% grzybów, nie występuje odpowiednik u innych organizmów, podczas podziału jądra nie zanika błona jądrowa. 7. Cykl paraseksualny Cykl paraseksualny występuje u grzybów anamorficznych (stanowiących stadia wegetatywne), które rozmnażają się bezpłciowo przez podział strzępki lub zarodniki Istnieje możliwość rekombinacji genów bez udziału procesu płciowego. Dwie strzępki łączą się, dokonują rekombinacji genów i następnie ponownie dzielą się mitotycznie, co jest przejawem skrajnej specjalizacji do warunków środowiska 8. Formy tetrapolarne Mogą wytwarzać 4 rodzaje strzępek kopulacyjnych w określonych kombinacjach (odpowiednik czterech płci). 9. Formy eukarpiczne 1 Organ rozmnażania (np. owocnik, struktura zarodnikująca) stanowi tylko niewielki fragment całej grzybni rozwijającej się w podłożu Podstawowym elementem budowy, charakterystycznym tylko dla grzybów, jest nić – inaczej strzępka. Silnie rozgałęziona, rozrastająca się po podłożu i pobierająca pokarm na drodze osmozy. Może być wielokomórkowa lub komórczakowa, pojedyncze nitki tworzą mniejsze lub większe skupienia, czyli grzybnię. Komórki nie są zrośnięte ścianami komórkowymi za pomocą blaszki środowej lub odpowiadającej jej strukturze. Budowa komórki grzybów Komórki wszystkich grzybów są eukariotyczne, tj. posiadają typowo wykształcone jądro komórkowe, odgraniczone od cytoplazmy. Protoplast komórek otoczony jest ścianą komórkową (metaplazmatyczną). Ściany nie posiadają czasem niektóre pasożyty wewnątrzkomórkowe lub niektóre stadia rozwojowe (zoospory, planogamety i oosfery). W cytoplazmie grzybów brakuje plastydów oraz jakichkolwiek struktur szczątkowych. Ultrastruktura protoplastu grzybów jest zbliżona bardziej do struktury cytoplazmy komórek zwierzęcych niż roślinnych. Komórki grzybów są bardzo małe, w związku z tym mogą łatwo wnikać do wnętrza innych jako organizmy pasożytnicze lub symbiotyczne. Ściana komórkowa Zapewnia kształt komórce, pozwala na tworzenie się strzępek Jest syntetyzowana w miarę wzrostu komórki lub wydłużania się strzępki, w tym czasie powiększa się i przekształca Jest siedliskiem enzymów i innych biologicznie ważnych substancji oraz decyduje o właściwościach serologicznych komórki Ze względu na tworzenie strzępek, komórki rosną szczytowo Budowa: Zbudowana z wielocukrów aminowych – chityna (acetyloglukozamina) i chitozan (wieloglukozamid) i nieaminowych – glukan (zwłaszcza β-glukan) i mannan (polimer mannozy) oraz celuloza (rzadko). Drobiny wielocukrów mają postać łańcuchów, które łączą się, tworząc wiązki (micele), a z nich powstają fibryle i mikrofibryle, wszystkie układające się równolegle Inne związki budujące chemiczne to: białka, ligniny, lipidy, pochodne kwasów nukleinowych, melaniny, związki mineralne Skład chemiczny ściany komórkowej jest jedną z cech mających zastosowanie w systematyce (cecha diagnostyczna i taksonomiczna) Chityna + glukan Chityna + chitozan Glukan + mannan Celuloza + glukan Celuloza Chitridiomycota, Ascomycota, Basidiomycota Zygomycota Drożdże Oomycota Myxomycota 2 System połączonych ze sobą błon w postaci rurek lub cystern Nie jest tworem stałym, ulega przemieszeniu, rozproszeniu a następnie odtworzeniu Pełni ważną rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym Błony spłaszczone, pokryte rybosomami, to retikulum szorstkie, w obrębie, którego produkowane są białka Błony rurkowate, nie zawierające rybosomów, to retikulum gładkie, w jego obrębie produkowane są tłuszcze Lomasomy Struktury właściwe tylko dla grzybów To pęcherzyki wydalnicze, tworzące się w ssawkach grzybów pasożytniczych, leżące pomiędzy plazmolemmą a ścianą komórkową Biorą udział w tworzeniu ściany komórkowej, wzroście błon, utrzymywaniu turgoru w komórkach i adsorpcji substancji pokarmowych Przyczyniają się do szybkiego przemieszczania substancji pokarmowych ze ssawek szybko rosnących strzępek infekcyjnych i penetracyjnych Wodniczki (wakuole) Różnej wielkości, raczej drobne, oddzielone od cytoplazmy tonoplastem Zawierają sok komórkowy, będący roztworem substancji organicznych i nieorganicznych Inne mikrociała: Chitosomy – biorą udział w syntezie ściany komórkowej Peroksysomy i glikosysomy – biorą udział w oddychaniu Ziarenka wolutyny – występują u grzybów drożdżoidalnych i są organellami spichrzowymi, gromadzącymi polifosforany (obok glikogenu są ważnym źródłem energii, a u wielu grzybów biorą również udział budowie ściany komórkowej) Materiały zapasowe: Glikogen – wielocukier, najważniejszy materiał zapasowy Krople lipidów – służą jako rezerwuar materiałów wysokoenergetycznych (potencjalne źródło związków węgla przy tworzeniu błon lub innych lipidowych składników komórki) Budowa grzybów Wzrost strzępek Strzępki grzybów wydłużają się w jednej strefie, bezpośrednio pod szczytem, gdzie ściana komórkowa jest najbardziej elastyczna; pojawiają się w niej także uwypuklenia boczne, pozwalające na rozgałęzianie się. Średnica strzępek bocznych jest mniejsza od średnicy strzępki głównej. Najszybszy wzrost dotyczy strzępki głównej; tempo wzrostu bocznych strzępek jest większe, jeśli tworzą one konkretne struktury. W czasie wzrostu strzępki następuje synteza ściany komórkowej, a jednocześnie wypełniane są przestrzenie międzymicelarne (inkrustacja). Wszystkie strzępki są podobne do siebie morfologicznie, ale różnią się budową wewnętrzną. 4 Grzybnia wegetatywny wytwarza dużą ilość strzępek anastomozujących, dzięki czemu grzyb ma wysokie zdolności do integracji, mogąc łączyć się z innymi osobnikami. Strzępki tworzą grzybnię, same są silnie zróżnicowane: Najprostsze strzępki są zanurzone w podłożu i pobierają pokarm na drodze dyfuzji Strzępki pełniące funkcje chwytników Strzępki służące jako utwory przetrwalnikowe Strzępki tworzące owocniki Strzępki wyspecjalizowane w kierunku pobierania pokarmu z ciała organizmów żywych Grzybnia Cechuje ją prymitywna budowa, brak zróżnicowanych i wyspecjalizowanych organów oraz niewielkie zróżnicowanie komórek. Tworzą ją nici plechy, zlepiające się za pomocą śluzowaciejących ścian komórkowych lub innych wydzielin komórkowych, doprowadza to więc do powstania nibytkanki lub ciała wielojądrowego. Typy grzybni: Grzybnia intramatrykalna – rozwijająca się wewnątrz roślin Intercelularna - międzykomórkowa Intracelularna - wewnątrzkomórkowa Grzybnia ekstramatrykalna – rozwijająca się na zewnątrz rośliny/jej powierzchni (przedstawicielami są Erysiphales i Meliolales) Grzybnia subkutikularna – rozrasta się pod pokryciem kutikuli na ścianach komórkowych rośliny żywicielskiej (niektóre gatunki pasożytnicze) Oraz Grzybnia holokarpiczna – grzybnia w całości przekształcająca się w organ rozmnażania Grzybnia eukarpiczna – organ rozmnażania jest tylko niewielkim fragmentem grzybni Wzrost i rozwój grzybni Ze względu na septy, cytoplazma może przemieszczać się z komórki do komórki. U grzybów zachowana jest więc ciągłość oraz łączność protoplastu całej strzępki. Ściany poprzeczne dzielą ciało grzyba na wielojądrowe fragmenty. Uważa się, że strzępki to przestrzenie z segmentami, wypełnione organellami, w obrębie których dochodzi do procesu szybkiego przemieszczania się zawartości korzystnej dla grzyba oraz organizmów żywicielskiego. U grzybów mykoryzowych, grzybnia jednego osobnika ma zdolność łączenia dwóch tych samych lub różnych osobników tego samego gatunku żywiciela lub różnych gatunków żywicielskich. Grzybnia może rozmnażać się przez pączkowanie, które jest formą wzrostu i rozwoju oraz jednym z typów rozmnażania bezpłciowego. Rozpoczyna się ono od pęknięcia ściany komórkowej lub warstw wewnętrznych z jednoczesnym rozpuszczaniem lub rozciągnięciem ściany zewnętrznej; przez taką porę wysuwa się część protoplastu komórki macierzystej z jednym lub wieloma jądrami. Komórka pączkująca stopniowo dorasta do wymiarów komórki macierzystej i łączy się z nią przez ścianę poprzeczną, a następnie odrywa się. W stadium dojrzałym wszystkie komórki pączkujące są tego samego typu i są do siebie podobne pod 5 Następuje silniejsze zróżnicowanie komórek i wytworzenie określonych struktur (np. owocników), w obrębie których następuje rozmnażanie Rozmnażanie To jedna z cech, które zdecydowały o wydzieleniu grzybów jako niezależnej jednostki taksonomicznej. Prawie wszystkie grzyby mają ogromne zdolności reprodukcyjne. Podstawową jednostką rozprzestrzeniania się są różnego typu zarodniki (spory). Wyróżniamy dwa sposoby rozmnażania: Bezpłciowe – bez zmiany fazy jądrowej, na grzybni diploidalnej, haploidalnej i dikariotycznej. Obejmuje ono: o Rozmnażanie wegetatywne o Tworzenie zarodników Płciowe – polega na kariogamii i mejozie, połączenie gamet, a następnie wytworzeniu mejospor Fazę płciową przechodzi prawie 70% grzybów, przy czym obligatoryjna zmiana pokoleń charakteryzuje wyjątki. Kardynalne punkty rozmnażania płciowego: Plazmogamia – polegająca na zlaniu się treści kopulujących struktur, czyli: Zoospor (gametogamia – izogamia, anizogamia, heterogamia) Gametangiów (gametangiogamia) Strzępek odmiennych płciowo (somatogamia) Kariogamia – prowadząca do zlania się jader. U grzybów niżej uorganizowanych, kariogamia następuje bezpośrednio po plazmogamii, u pozostałych grzybów kariogamia jest poprzedzona fazą dikariotyczna Mejoza – podział redukcyjny, który ma na celu utworzenie zarodników Każda wyższa forma życia wiąże się z podwójną liczbą chromosomów w jądrze (jądro diploidalne – synkarion). Po plazmogamii następuje kariogamia, a mejoza znacznie oddala się od niej w czasie. Umożliwia to wytworzenie długowiecznego, wegetatywnego ciała diploidalnego, w którym dopiero po dłuższym okresie czasu następuje mejoza – tak przebiega to u roślin i zwierząt. plazmogamia diplofaza kariogamia mejoza U grzybów, pomiędzy plazmogamię i kariogamię wkracza dikariofaza, która stanowi funkcjonalną jedność i która (np. u grzybów podstawkowych) jest analogiczna do diplofazy organizmów wyższych. Proces płciowy jest więc rozdzielony, a kariogamia i mejoza następują jedno po drugim w krótkim okresie czasu. plazmogamia dikariofaza kariogamia 7 mejoza Stadia wegetatywne grzybów Stadium wegetatywnym grzybów jest plecha (thallus) Grzybopodobne Chromista Grzybnia jest holokarpiczna, prymitywna i najniżej uorganizowana, w całości przekształca się w zarodnie, występuje u lęgniowców i części roztoczkowców Grzyby właściwe Fungi Można wyróżnić kilka stopni organizacji plechy Chytridiomycota – skoczkowce – grzybnia jednokomórkowa, w stadium wegetatywnym często nie posiada ściany komórkowej. Plechy są kuliste, owalne lub nieregularne, holokarpiczne, w całości przekształcają się w jedną lub kilka zarodni pływkowych. Zygomycota – sprzężniaki – grzyby jednokomórkowe, ale wytwarzające ścianę komórkową. Ich plecha jest komórczakowa i eukarpiczna. U pasożytów, do wnętrza ciała żywiciela wpuszczają jedynie ssawki, które są silnie rozgałęzione i mogą tworzyć ryzomycelium. U saprotrofów, część wegetatywna występuje w postaci ryzoidów (strzępek rozgałęzionych, cienkich, nitkowatych, zwężających się ku końcowi, przystosowanych do pobierania substancji pokarmowych). Plechy mogą być ponadto: o Monocentryczne – wytwarzające jedną zarodnię pływkową Endobiontyczne – rozwijające się wewnątrz komórki żywicielskiej Epibontyczne – rozwijające się na zewnątrz komórki żywicielskiej o Policentryczne – wytwarzające wiele zarodni pływkowych Komórczaki generalnie nie wytwarzają ścian poprzecznych (sept). Powstają one jednak wówczas w przypadku uszkodzenia strzępek, braku pożywienia, wytwarzania zarodni – służą wówczas odcinaniu strzępek, u strzępek zarodnionośny odcinają trzonki zarodnionośne Ascomycota i Basidiomycota – workowce i podstawczaki – wykazują najwyższy stopień organizacji, grzybnia składa się z rozgałęzionych, nitkowatych strzępek, zbudowanych z komórek ułożonych jedna za drugą. Wzrost odbywa się stopniowo przez wydłużanie się i podział komórek znajdujących się na szczycie strzępki. Strzępki grzybów workowych i podstawkowych są regularnie septowane. U Ascomycota, faza dikariotyczna pojawia się na krótko tylko w owocnikach po zapłodnieniu, komórki grzybni w większości są jednojądrowe i jednocześnie haploidalne, ściany poprzeczne tworzą się niezależnie od podziału jądra U Basidiomycota, w całym cyklu dominuje stadium dikariotyczne, stadium haploidalne występuje tylko w strzępkach kiełkujących zarodników, które łączą się następnie w procesie somatogamii, kariogamia występuje dopiero w owocnikach przed wytworzeniem zarodników na podstawkach Struktury wegetatywne grzybów Hyfopodia – płożące się po powierzchni roślin strzępki grzybów (np. Meliolales), mocno przytwierdzające się do podłoża za pomocą krótkich odgałęzień. Są to przylgi o stałym kształcie i występujące dość regularnie; ich cechy morfologiczne są cechami diagnostycznymi. 8 niemożliwe jest przechodzenie jąder przez sept bez rozpuszczenia parentosomu; występują u sprzężniaków, niektórych workowców i podstawczaków Typy plech śluzorośli U Protozoa – grzybopodobnych śluzorośli – organem wegetatywnym jest pozbawiona ścian komórkowych grudka cytoplazmy. Jest to grzybnia holokarpiczna. Występują trzy typy śluźni: Nibyśluźnia – pseudoplazmodium – powstaje przez agregację haploidalnych pełzaków (myksameb) wokół pełzaka diploidalnego, poszczególne pełzaki zachowują swoją indywidualność morfologiczną i samodzielność życiową, istnieją dwa typy nibyśluźni: Nibyśluźnia wegetatywna – wytwarza owocniki typu sporokarpium, nieosłonięte ścianą komórkową Nibyśluźnia płciowa – z reguły ograniczona do jednej komórki, w której dochodzi do zlania się jąder i mejozy (makrocysta) Śluźnia – plazmodium – powstaje z pełzaka diploidalnego (po kopulacji haploidalnych myksameb lub myksomonad), w którym następują wielokrotne podziały mitotyczne, dochodzi do znacznego wzrostu ilości protoplazmy, śluźnia jest bezpostaciową otoczką żelatynową, po pewnym czasie dochodzi do wytworzenia zarodni z zarodnikami. Istotnym momentem tego procesu jest wytworzenie ściany komórkowej, odcinającej tworzącą się zarodnię od reszty śluźni. Śluźnie, przechodząc do fazy zarodnikowania, zmieniają się w sporokarpia osłonięte ścianą (perydium). W zarodniach – po podziale redukcyjnym – powstają haploidalne zarodniki. Ich rozsiewanie ułatwiają specjalne, nitkowate twory w postaci włośni, a przetrwanie niekorzystnych warunków zapewniają cysty lub skleroty. Można wyróżnić: Protoplazmodia – proste grudki cytoplazmy Afanoplazmodia – formy płaskie, przezroczyste i słabo widoczne Faneroplazmodia – śluźnie duże, w skrajnych przypadkach o ogromnej wielkości, o konsystencji żelatynowej, zawierające system anastomozujących rurek i rureczek, w których odbywa się intensywny ruch cytoplazmy Paraśluźnia – paraplazmodium – są osobną formą plazmodiów, które występują wewnątrz komórek gospodarza; są wielojądrowymi, holokarpicznymi protoplastami, które powstają z jednojądrowego pełzaka lub zarodnika pływkowego przez wielokrotny mitotyczny podział jądra i zwiększanie się ilości protoplazmy; są haploidalne lub diploidalne Plazmodium jest komórczakiem, poruszającym się ruchem pełzakowatym i odżywiającym się przez fagocytozę oraz osmotrofię Sposoby powstawania i podział zarodników grzybów Rozmnażanie przez zarodniki jest najbardziej powszechnym sposobem rozmnażania grzybów. Są to utwory jedno-, dwu- lub wielokomórkowe, które w stanie spoczynku charakteryzują się ustaniem ruchu cytoplazmy, małą zawartością wody, brakiem wodniczek i zwolnionym metabolizmem. Cechy budowy zarodników są cechami diagnostycznymi. 10 Podział zarodników Zarodniki są silnie zróżnicowanymi elementami grzybni, można je podzielić ze względu na: Sposób powstania W procesie mitozy – mitospory W procesie mejozy - mejospory Miejsce wytwarzania Endogenicznie (w zarodniach) Zarodniki pływkowe (zoospory, planospory) Zarodniki sporangialne (sporangiospory, aplanospory) Egzogenicznie (na strzępkach i trzonkach konidialnych) Zarodniki konidialne Podział ze względu na sposób powstania: o o o o Pączkowanie – bastokonidia Fragmentacja strzępki – artrokonidia, chlamydospory Podział konidioforu – oidia Z fialid - fialokonidia Fialida – komórka zarodnikotwórcza, w której koniec nie ulega zmianie w czasie tworzenia kolejnych zarodników. Komórka może posiadać pojedyncze lub wielokrotne miejsca uwalniania zarodników, w których powstają tak zwane kołnierzyki (np. Acremonium, Aspergillius, Penicilium) Trzonki konidialne wyrastają: Pojedynczo W pęczkach W koremiach (synnemata) Trzonki konidialne tworzą warstwę palisadową w: Sporodochiach (pod korą) Acerwulusach (pod skórką) Pyknidiach (zanurzonych w tkance) Rozmnażanie U grzybów, występują dwa stadia rozwojowe. Bezpłciowe – anamorficzne – występuje u grzybów niedoskonałych Płciowe – telomorficzne – powstaje w wyniku połączenia się gamet w procesie płciowym Pełny cykl rozwojowy z wytwarzaniem obu stadiów określa się mianem holomorfy. Dotyczy zdecydowanej większości grzybów, zwłaszcza podstawczaków i workowców. Rozmnażanie płciowe 11 Zarodnie właściwe (eurosporangia) mogą także stanowić stadium doskonałe, jeśli rozwijają się po mejozie z diploidalnego zarodnika przetrwalnikowego, np. zygospory. Zygospora, kiełkując, wytwarza albo strzępkę kiełkową zakończoną zarodnią właściwą albo trzonek konidialny z zarodnikami konidialnymi. Zarodnie właściwe są najczęściej kuliste lub buławkowate. W nich jądra dzielą się swobodnie, a każde z nich otacza się odpowiednią ilością cytoplazmy potrzebną do wytworzenia zarodnika. Występują u sprzężniaków (Zygomycota). Grzybopodobne Protozoa Śluzowce to nieliczna grupa organizmów, która w stadium wegetatywnym jest ruchliwym pełzakiem (myksamebą) lub wiciowcem (myksomonadami). Czasami tworzą wielojądrowe lub wielokomórkowe skupienia zwane śluźniami. Odżywiają się, pochłaniając drobne organizmy na drodze fagocytozy. Jednocześnie – podobnie jak grzyby – są w stanie wytwarzać owocniki z zarodnikami otocznymi ścianą komórkową Typ: Acrasiomycota – łańcuszkorośla Faza fagotroficzna jest wewnątrzkomórkowa. Grupa jest niewielka, stanowi ją kilkanaście gatunków glebowych. Postać wegetatywna to pełzak tworzący szerokie pseudopodia. Żyją swobodnie w glebie do czasu wyczerpania się substancji odżywczych. Później łączy się w nibyśluźnie (pseudoplazmodia), które wytwarzają trzoneczki z żywych pełzaków (sorokarpium). Na nich tworzą się zarodniki (brak zarodni). Nie występuje rozmnażanie płciowe. Typ: Dityosteliomycota – siatkotrzonkorośla Tworzą nibyśluźnie, dzielące się na część wegetatywną wytwarzającą owocniki oraz płciową, wytwarzającą makrocystę. Komórki trzoneczka giną, pozostałe pełzaki z nibyśluźni wpełzają na jego szczyt i tam wytwarzają zarodniki otoczone ścianą komórkową. Tworzą także przetrwalnikowe mikrocysty. Żyją w glebie i są bardzo rozpowszechnione, stanowią modelowe organizmy do badania procesów różnicowania się komórek. Typ: Plasmodiophoromycota – plasmodiofororośla Są bezwzględnymi, wewnętrznymi pasożytami roślin wodnych i lądowych. Przykładem jest pasożyt kapusty – kiła kapuściana. Z zarodnika glebowego tworzy się komórka ameboidalna lub wiciowcowa o 2 gładkich wiciach i infekuje korzenie roślin krzyżowych. Tam dzieli się wielokrotnie, tworząc śluźnię haploidalną. Śluźnia po pewnym czasie dzieli się na jednojądrowe fragmenty, które stają się gametangiami i tworzą gamety. Gamety opuszczają roślinę i w glebie następuje kopulacja. Powstające zygoty ponownie wnikają do rośliny i wytwarzają rozrastające się w roślinie śluźnie, z powodu których roślina umiera. Na korzeniach rośliny powstają duże narośla. Po pewnym czasie, diploidalne jądra ulegają redukcji i tworzy się ogromna ilość zarodników haploidalnych, wypełniających zainfekowane komórki roślinne. Typ: Myxomycota – śluzorośla Należy tu większość znanych gatunków śluzowców. Stadium wegetatywne (śluźnia właściwa) jest diploidalne. Śluźnia może występować w postaci drobnych, bezbarwnych skupień plazmy lub tworzyć wielkie, barwne masy ze skomplikowanym systemem rozgałęzionych rur i intensywnym ruchem cytoplazmy. Po pewnym czasie, śluźnia tworzy zarodnie z zarodnikami, tworząc jednocześnie ścianę komórkową. W najprostszym przypadku, ścianą otaczają grube odgałęzienia śluźnia i powstaje owocnik przypominający samą śluźnię, tzw. pierwoszczowocnia. W innych przypadkach, śluźnia skupia się w owalną masę, a wnętrze podzielone jest na komory, czyli tworzy się zrozłozarodnia. U 13 najbardziej wyspecjalizowanych śluzowców, tworzy się szereg zarodni osadzonych na trzoneczkach. Wewnątrz owocników, po mejozie, tworzą się haploidalne zarodniki. Szereg gatunków wewnątrz zarodni tworzy tzw. włośnię, odgrywającą rolę przy rozsiewaniu zarodników. Elementami przetrwalnikowymi są otoczone ścianą cysty (powstałe z komórek/myksameb) lub skleroty (ze śluźni) Grzybopodobne Chromista Typ: Hyphochrytriomycota – przodowiciowe Należy tu zaledwie około 20 gatunków, ale mających mieszaninę cech właściwych dla Chromista oraz grzybów właściwych. Są to organizmy drobne, głównie pasożytnicze, żyjące wewnątrz żywiciela lub na zewnątrz, ale wpuszczają do wnętrza ssawki. Ściany komórkowe zawierają celulozę i chitynę. Występują komórki wiciowcowe. Skupienia rybosomów występują przy tylnym biegunie jądra. To upodabnia te organizmy do grzybów właściwych. Typ: Labyrinthulomycota – siatkośluźniakowe Grupa nieliczna, około 60 gatunków, o niejasnym położeniu w systemie. Sposób życia heterotroficzny, a jednocześnie osmotroficzny. Są to organizmy morskie, pasożytujące na glonach i roślinach kwiatowych wodnych lub żyjące na nich w sposób saprotroficzny. Komórki są wrzecionowate i wydzielają śluzowate, otoczone błoną pasma tworzące siatkowatą strukturę, w obrębie której komórki mogą się przemieszczać. Mają dwie nierówne nici, w tym jedną wytwarzającą mastygonemy. Od glonów różnią się całkowitym brakiem plastydów oraz celulozy w ścianach komórkowych. Typ: Oomycota – lęgniowe Należy tu kilkaset gatunków tworzących klasę lęgniaków. Ich cechami charakterystycznymi jest wytwarzanie pływek o nierównych wiciach osadzonych szczytowo lub bocznie. Jedna jest skierowana do przodu, druga do tyłu mastygonemami. Wytwarzanie ścian komórkowych zawierających celulozę. Brak wiciowych gamet. Obecne są celulozy i synteza lizyny. Przystosowane są do pasożytniczego trybu życia. Najważniejszym rzędem jest rząd wroślikowców (Peronosporales), grupa wyspecjalizowanych pasożytów roślin lub sprotrofów. Rozmnażają się płciowo (komórka jajowa nosi nazwę oosfery), a powstała zygota ma charakter przetrwalnikowy. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się poprzez tworzenie pływek lub zarodników (spor) wytwarzanych na trzonkach zwanych sporangioforami. Ważnymi przedstawicielami Peronosporales są m. zaraza ziemniaczana i mączniak rzekomy. Grzyby właściwe – Fungi (Eumycota) Typ: Chytridiomycota – skoczkowe Klasa: Chytridiomycetes – skoczaki Rząd: Chytridiales – skoczkowce Pływki mają tylko jedną wić na tylnym biegunie i jest to wić pchająca, biczykowata. Ściana zawiera chitynę. Formy – od form jednokomórkowych do form wytwarzających nitkowatą grzybnię. Rozmnażanie płciowe – od izogamii, poprzez oogamię, do gametangiogamii. W dużej części to grzyby holokarpiczne – w całości przekształcające się w organy rozmnażania płciowego (zarodnie produkujące pływki lub gamety). 14 i wnikają pokonując skórkę z kutikulą enzymatycznie w połączeniu z naciskiem mechanicznym. Strzępki penetracyjne – powstają w komórce zainfekowanej, przenikając z niej do innych komórek żywiciela i tam się rozrastając (Pucciniales i Peronosporales) Ssawki (haustoria) – wyspecjalizowane struktury grzybni pasożytów obligatoryjnych i fakultatywnych. Są to fragmenty grzybni rozrastające się wewnątrz komórek żywiciela i tma kończą swój wzrost. Ich zdaniem jest adsorpcja pożywienia z komórek żywiciela i dostarczanie go do innych części organizmu grzyba. Ssawki nie mają bezpośredniego kontaktu z protoplastem tych komórek i są oddzielone błoną zewnętrząssawkową (stworzoną przez uwypuklającą się błoną rośliny), pod którą występuje pochwa (cienka warstwa substancji płynnej/żelu, stanowi miejsce wymiany wytwarzana jest przy współudziale rośliny i grzyba), a dopiero pod nią ściana ssawki Typy owocników Grzyby niższe (należące np. do Chytridiomycota i Mastigomycotina) nie wytwarzają zarodników, dlatego ich stadia doskonałe (oospory i zarodnie pływkowe z mejosporami) nie są osłonięte i chronione przed niekorzystnymi warunkami zewnętrznymi. Owocniki są strukturami, w których powstają mejospory; są utworami o skomplikowanej budowie, tworzą plechy plektenchymatyczne. Zewnętrzne strzępki mają grubsze ściany i stanowią warstwę okrywającą. Niektóre mogą wydzielać do swojego wnętrza sok mlczny i tworzą długie rury mleczne (np. u rydzów). Wewnątrz mogą znajdować się strzępki o grubych ścianach, pełniące funkcje wzmacniające, ale także o cienkich ścianach, pełniących funkcje przewodzące. Typy owocników Owocniki o budowie prymitywnej – Zygomycota Zbudowane są z płonnych, haploidalnych, krótkich i sztywnych strzępek, które otaczają dojrzewające zygospory. Strzępki te wyrastają z suspensoria, tzn. komórki, która podtrzymuje gametangia, a następnie zygosporę. Pomimo, że strzępek tych jest niewiele, czasami tworzy się z nich wyraźna, zwarta i mocna osłona. Dochodzą do kilkumetrowej wysokości. Owocniki workowców Kleistotecja – kuliste i całkowicie zamknięte otocznie, pękające pod wpływem ciśnienia nabrzmiałych worków Perytecja – butelkowatego kształtu, z ujściem na szczycie poprzez które kolejno wysuwają się dojrzałe worki; ujście może być opatrzone peryfizami czyli włoskami Apotecja – miseczkowate, szeroko otwarte, osadzone na krótkiej nóżce, na dnie występują ułożone w warstwie palisadowej worki, które nie wysuwają się poza powierzchnię hymenium. Zewnętrzne ściany owocnika tworzy silnie zespolona warstwa pseudoparenchymy, z reguły jaskrawo zabarwiona i tworząca excipulum. W zagłębieniu znajduje się stosunkowa luźna warstwa strzępek tworzących hypothecium. Na tej warstwie wykształca się właściwie hymenium, czyli warstwa worków poprzeplatanych wstawkami (parafizami). Wstawki są często wyższe od samych worków, nieraz rozgałęzione lub się nad nimi rozszerzające. W ten sposób tworzy się epithecium. Jej rolą jest okrycie młodych worków i tym samym zabezpieczenie ich przed działaniem warunków zewnętrznych, 16 zwłaszcza wysychaniem. Podczas dojrzewania worków z zarodnikami, warstwa stopniowo śluzowacieje, umożliwiając uwalnianie askospor. Wszystkie grzyby dążą do zwiększenia powierzchni zarodnikowania. Zwiększenie liczby perytecjów wynika z nagromadzenia się ich w ograniczonej przestrzeni (np. Claviceps, Xylaria). Grzyby tworzące apotecja osiągają z kolei obfitsze zarodnikowanie przez zwiększenie powierzchni owocników wysłanej hymenium (Helvella, Morchella). U grzybów truflowatych (Tuberales) tworzą się owocniki o kulistym lub jajowatym kształcie, a ich wnętrze podzielone jest na komory i kanały. Na ścianie znajduje się hymenium, ale z nieregularnym, bezładnym ułożeniem worków. Istnieją workowce – dokładniej klasy Plectomycetes i Loculascomycetes – które nie tworzą właściwych owocników, wytwarzając podkładki i askostromy, zbudowane z haploidalnej tkanki strzępkowej Podkładki – stromy – poduszeczkowate utwory, w których odbywa się proces płciowy Askostromy stanowią skupienia worków, rozwijające się wewnątrz wolnych przestrzeni w podkładce, zwanych lokulami. Otoczone są jedynie strzępkami wyrastającymi z podkładki (pseudoparafizami) i nie wytwarzają własnej ściany. Do askostrom należąm. pseudotecja, pseudoapotecja. Budowa hymenium workowców i podstawczaków Warstwa hymenialna u workowców Worki znajdujące się w owocnikach tworzą warstwę zwaną warstwą rodzajną lub hymenium. Układ worków w owocniku jest różnorodny i jest cechą kwalifikującą do określonej grupy systematycznej. Wyróżniamy 3 układy: Plektaskalny – tworzy się u form prymitywnych, worki układają się nieregularnie, nie tworzą wyraźnej warstwy, ewentualnie zebrane w pęczki Askohymenialny – najczęściej spotykany typ. Worki ułożone są w jednej, zwartej warstwie. W ich sąsiedztwie często występują płonne strzępki zwane wstawkami (parafizami). Wykształca się on u dużej grupy grzybów – miseczniaków (Discomyceters), których nazwa pochodzi od miseczkowatego kształtu owocnika. Askoskularny – reprezentują go formy wykształcające podkładki (stromy, askostromy). W tym przypadku worki lub ich grupy powstają we wnętrzu podkładki, rozpuszczają lub rozsuwają strzępki budujące stromę. Tworzy się wolna przestrzeń (lokulus), w której worki mogą się rozrastać. Pomiędzy workami znajdują się często strzępki wegetatywne stromy zwane pseudoparafizami. Worek (ascus) jest zarodnią, która tworzy się po pierwszym etapie procesu płciowego, tzn. po plazmogamii. Dokonuje się w nim kariogamia, po której odbywa się mejoza i rozwój zarodników workowych. Worki mogą być kuliste, buławkowate lub cylindryczne. Ściana workow jest jedno- lub dwuwarstwowa i ma różną trwałość. Większość worków opatrzona jest na szczycie otworem lub mechanizmem umożliwiającym uwalnianie zarodników. Worki mogą występować pojedynczo, w pęczkach lub zebrane w warstwę palisadową. Worki są nie tylko miejscem tworzenia się zarodników 17 części, z których wyrasta pojedyncza sterygma, na której tworzy się jeden zarodnik. Ściany mogą zakładać się podłużnie i poprzecznie. Grzyby złożonopodstawkowe i pojedynczopodstawkowe Grupa podstawczaków złożonopodstawkowych (Heterobasidiomycetes) Typ: Pucciniomycetes – rdze Wszystkie grzyby należące do tej grupy są bezwzględnymi pasożytami różnych grup roślin naczyniowych. Pasożytnicze jest zarówno stadium haploidalne, jak też dikariotyczne. Cechują się ponadto skomplikowanymi cyklami rozwojowymi, połączonymi z przemianą pokoleń, które rozwijają się na różnych, często niespokrewnionych roślinach żywicielskich. Cykl rozwojowy u różnych gatunków bywa skrócony, co polega na usuwaniu niektórych stadiów, a nawet ograniczania się do tylko jednego z nich (np. tylko stadium telialnego). Czasami ograniczenia dotyczą także roślin żywicielskich. Jeden żywiciel charakteryzuje rdzę jednodomową, dwóch żywicieli rdzę dwudomową. Puccinia graminis – rdza źdźbłowa 1. Stadia wiosenne (berberys) o Spermogonium – tworzy zarodniki zwane spermacjami o Ecjum – tworzy ecjospory, ma postać kubeczka i jest stadium inwazyjnym 2. Stadium letnie (trawy) o Uredinium – stadium inwazyjne wytwarzające urediniospory 3. Stadium jesienne (przetrwalnikowe) o Telium – wytwarza teliospory, na wiosnę w ich obrębie następuje kariogamia, a następnie mejoza. Tworzące się jądra haploidalne przechodzą do czterokomórkowej podstawki, w wyniku czego tworzą się cztery zarodniki podstawkowe, ponownie infekujące rośliny żywicielskie Typ: Ustomycetes – głownie Podobnie jak rdzawnikowe, to pasożyty roślin. Cykl rozwojowy jest uproszczony. 1. Grzyby tworzą teliospory, które mają charakter przetrwalnikowy. Są jednokomórkowe i dikariotycznej. Przed kiełkowaniem następuje kariogamia, tworzenie strzępek, podział redukcyjny i tworzenie jąder haploidalnych. 2. Każde jądro przechodzi do podstawek, jeszcze raz dzieli się, ale mitotycznie. Jedno zostaje w komórce (podstawce), drugie wędruje do pączkującego wyrostka. Czterokomórkowa strzępka zwana jest podstawką (metabazydium) a zarodniki to bazydiospory. Po wytworzeniu bazydiospor podstawka zostaje przedgrzybnią, a zarodniki podstawkowe przechodzą w sporidia. 19 3. Zarodniki różnoimienne kopulują (bezpośrednio lub przez strzępki) i tworzą grzybnię dikariotyczną, która infekuje rośliny i rozrasta się w ich wnętrzu. 4. Pod koniec sezonu wegetacyjnego, część grzybni rozpada się na teliospory. Skupienia tych zarodników – niszczące nasiona, pąki, słupki – są zazwyczaj czarne i robią wrażenie, jakby były opalone. Grzyby galaretniaki Grzyby posiadają owocniki o konsystencji galaretowaej i charakterystycznych kształtach (np. ucho bzowe, trzęsak pomarańczowy, kisielec kędzierzawy, galaretek kolczasty). W związku z galaretowatą konsystencją owocników, które mocno nabrzmiewają, podstawki powstające głębiej wytwarzają wtórnie bardzo długie sterygmy, osiągające powierzchnię zarodnika i wynoszące na zewnątrz zarodniki. Rozrośnięte sterygmy nazywane są wówczas epibazydiami, a właściwa podstawka hipobazydium. Grupa podstawczaków pojedynczopodstawkowych (Homobasidiomycetes) Mają podstawki niepodzielone. Warstwa rodzajna w owocnikach dojrzałych występuje na ich powierzchni. Sterygmy są krótkie. Owocniki są różnorodnej budowy, niektóre osiągające pokaźne rozmiary, a także odznaczające się dość skomplikowaną budową. Rozwój owocnika jest ważnym kryterium taksonomicznym. Warstwa hymenialna pokrywa z reguły tylko część owocnika, czyli hymeneforem. Wyróżniamy 3 typy owocników: Gymnokarpiczne – hymenofor tworzy się na młodym owocniku i jest od razu wystawiony na działanie czynników zewnętrznych. Głównie przedstawiciele rzędu bezblaszkowców (Poriales), do których należy m. duża część hub. Owocniki mogą być płaskie – skorupiaste lub liściowate – rozpostarte na powierzchni substratu, z warstwą hymenialną na powierzchni owocnika. U innych, owocniki są kubeczkowate (z hymenium po wewnętrznej stronie owocnika) lub maczugowate (z hymenium na powierzchni). Huby tworzą owocniki konsolowate z hymenium rurkowatym na dolnej powierzchni owocnika. Mogą występować także owocniki kapeluszowate, a hymenefor może być: Kolczasty z hymenium tworzącym się na zewnętrznej powierzchni zębów Blaszkowaty z hymenium na powierzchni blaszek Rurkowaty z hymenium wyścielającym wnętrze rurek (tworzy się u m. borowikowców) Hemiangiokarpiczne – hymenofor jest otoczony osłonami, które są stopniowo niszczone w trakcie rozwoju owocnika. Początkowo hymenium jest okryte, ale przed dojrzeniem zarodników styka się już z atmosferą. Występują głównie w bogatej pod względem gatunkowym grupie grzybów zwanych pieczarkowcami (Agaricales). Młody owocnik jest kształtu jajowatego. Wnętrze podzielone jest na trzon i kapelusz i tkwi w tzw. osłonie zupełnej (velum univrsale). Jej elementy pozostają u podstawy trzonu w postaci pochwy oraz drobnych łatek na powierzchni kapelusza (np. u muchomorów). Druga, częściowa osłona (velum partiale) tworzy się u dołu kapelusza i także ulega rozerwaniu podczas wzrostu kapelusza. Jej resztki pozostają na trzonie w postaci tzw. pierścienia (muchomory, pieczarki, czubajka kania, itp.) Angiokarpiczne – u grzybów tworzących ten typ owocników, hymenofor zwany glebą jest szczelnie zamknięty wewnątrz owocnika przez cały czas rozwoju. Otwiera się dopiero po dojrzeniu zarodników. Składa się z trzech zasadniczych części: 20
Mykologia pełne wykłady
Kurs: biologia
Uniwersytet: Uniwersytet Marii Curie-Sklodowskiej w Lublinie
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny
Dlaczego treść niniejszej strony jest nieostra?
To jest podgląd
Uzyskaj dostęp do wszystkich dokumentów
Zdobądź nieograniczoną ilość pobrań
Popraw swoje oceny